Thơ Taras Shevchenko Việt - U

90=TIẾNG KHÓC CỦA YAROSLAVNA

Trên thành ở Putivl từ sáng sớm

Giọng của Yaroslavna

Nghe như giọng chim câu

Nức nở trong buổi sớm:

“Ta sẽ bay như chim hải âu

Theo miền sông Đông rộng lớn

Sẽ rửa ống tay áo màu trắng

Trên bờ sông Kayala

Lau vết thương đầy máu khô

Trên cơ thể của người đã chết

Và rửa sạch vết thương sâu

Nơi mũi giáo đâm vào cho công tước”.

******

Từ sáng sớm, Yaroslavna kêu la ai oán

Trên thành ở Putivl:

“Ôi gió, gió!

Tại vì sao gió thổi trái chiều?

Tại vì sao gió mang theo

Trên đôi cánh của mình

Những mũi tên quân giặc

Hướng về đội quân yêu dấu của ta?

Hay là ngươi còn chưa đủ

Những khi bay lượn trên mây

Khi ngươi mơn trớn vuốt ve

Những con tàu ở ngoài biển cả!

Vì sao ngươi mang niềm vui của ta

Rải lên cây vũ mâu hở gió?”

Yaroslavna kêu la ai oán

Trên thành ở Putivl từ sáng sớm:

“Ôi Dnepr Slovutich!

Ôi Dnepr mênh mông ánh bạc

Ngươi xuyên qua

Những ngọn núi đá

Qua đất Cuman.

Ngươi vỗ về

Những con thuyền Svyatoslav

Đến đội quân của Kobyak.

Hãy an ủi công tước giùm ta

Để người sớm quay về

Và để ta không còn tuôn nước mắt

Vào biển xanh kia”.

Yaroslavna kêu la ai oán

Trên thành ở Putivl từ sáng sớm

Khi mặt trời thần thánh vừa xuất hiện:

“Hỡi mặt trời, mặt trời ba lần sáng!

Ngươi dành cho tất cả mọi người

Tuyệt vời và nồng ấm

Thì tại sao ngươi lại đốt thiêu

Cỏ cây trên thảo nguyên và thung lũng

Và đốt thiêu những đội binh dũng cảm

Thì ngươi hãy giết luôn kẻ góa phụ này!

Xin đừng sáng nữa, đừng sưởi ấm

Công tước của ta đã chết rồi…

Và ta cũng chết đây!”

[1860]

90= Плач Ярославни

 

В  Путивлі-граді  вранці-рано  
Співає,  плаче  Ярославна,  
Як  та  зозуленька  кує,  
Словами  жалю  додає.
«Полечу,—  каже,—  зигзицею  ,
Тією  чайкою-вдовицею,
Та  понад  Доном  полечу,
Рукав  бобровий  омочу
В  ріці  Каялі.  І  на  тілі,
На  княжім  білім,  помарнілім,
Омию  кров  суху,  отру  
Глибокії,  тяжкії  рани...»  

І  квилить,  плаче  Ярославна  
В  Путивлі  рано  на  валу:  
«Вітрило-вітре  мій  єдиний,  
Легкий,  крилатий  господине!  
Нащо  на  дужому  крилі  
На  вої  любії  мої,  
На  князя,  ладо  моє  миле,  
Ти  ханові  метаєш  стріли?  
Не  мало  неба,  і  землі,  
І  моря  синього.  На  морі  
Гойдай  насади-кораблі.  
А  ти,  прелютий...  Горе!  Горе!  
Моє  веселіє  украв,  
В  степу  на  тирсі  розібгав».  

Сумує,  квилить,  плаче  рано  
В  Путивлі-граді  Ярославна.  
І  каже:  «Дужий  і  старий,  
Широкий  Дніпре,  не  малий!  
Пробив  єси  високі  скали,  
Текучи  в  землю  половчана,  
Носив  єси  на  байдаках  
На  половчан,  на  Кобяка  
Дружину  тую  Святославлю!..  
О  мій  Словутицю  преславний!  
Моє  ти  ладо  принеси,  
Щоб  я  постіль  весела-слала,  
У  море  сліз  не  посилала,—  
Сльозами  моря  не  долить».  

І  плаче,  плаче  Ярославна  
В  Путивлі  на  валу  на  брамі,  
Святеє  сонечко  зійшло.  
І  каже:  «Сонце  пресвятеє  
На  землю  радість  принесло  
І  людям,  і  землі,  моєї  
Туги-нудьги  не  розвело.  
Святий,  огненний  господине!  
Спалив  єси  луги,  степи,  
Спалив  і  князя,  і  дружину,  
Спали  мене  на  самоті!  
Або  не  грій  і  не  світи.  
Загинув  ладо...  Я  загину!»  

4  іюня  [1860],  СП6

91=TỪ SÁNG TỚI CHIỀU

Từ sáng tới chiều,

Từ đêm đến sáng

Mũi tên nườm nượp bay

Tiếng gươm chặt vào mũ giáp,

Tiếng giáo mác kêu răng rắc

Trên miền thảo nguyên

Chưa quen biết của người Cuman.

Đất đen ở dưới chân ngựa

Trên đất vãi đầy xương

Máu xối rào rạt xuống bùn

Máu và xương ngập ngụa

Nỗi đau thương lơ lửng trên đồng

Nỗi đau thương tìm đất Nga bay đến.

Điều gì ầm ĩ, điều gì vang lên

Điều gì vang lên trước buổi bình minh?

Igor bắt đầu lui quân vì tiếc

Vì thương người em Vsevoslav.

Họ đã chiến đấu một ngày.

Họ đã chiến đấu hai ngày

Và đến giữa trưa ngày thứ ba

Những lá cờ của đội quân Igor đổ xuống.

Những người anh em bị bắt làm tù binh

Theo nhiều hướng trên bờ sông

Dòng sông Kayala chảy xiết

Bữa rượu máu ở đây thế là xong!

Những người Nga đã kết thúc bữa tiệc.

Những người mai mối đã say sưa

Họ nằm xuống vì đất Nga.

Hoa cỏ ủ rũ vì thương xót

Cây cối cũng cúi mình

Trên mặt đất đau buồn!

[1860]

91= З  передсвіта  до  вечора

З  передсвіта  до  вечора,  

А  з  вечора  до  досвіта  

Летить  стріла  каленая,  

Бряжчить  шабля  о  шеломи,  

Тріщать  списи  гартовані  

В  степу,  в  незнаємому  полі,  

Середи  землі  Половецької.  

Земля  чорна  копитами  

Поорана,  поритая;  

Костьми  земля  засіяна,  

А  кровію  политая.  

І  журба-туга  на  тім  полі  

Зійшла  для  Руської  землі.  

Що  гомонить  отам,  зичить  

Удосвіта?  То  повертає  

Той  Ігор  військо  на  пригоду  

Тому  буй  туру  Всеволоду.  

І  бились  день,  

І  другий  билися,  

Та  коло  полудня  на  третій  

Поникли  Ігореві  стязі.  

Отак  на  березі  Каяли  

Брати  різнились;  бо  не  стало  

Крові-вина!..  Допировали  

Хоробрі  русичі  той  пир,  

Сватів  упоїли,  

А  самі  простяглися  

За  землю  Руськую.  Хилилась  

І  слалась,  плачучи,  трава;  

Високі  гнулись  дерева...  

Додолу  гнулися,  журились!  

6  іюля  [1860, С.-Петербург]

92=TỔNG GIÁM MỤC ĐẦY QUYỀN HÀNH ĐÃ CHẾT

Tổng giám mục đầy quyền hành đã chết

Những góa phụ cô đơn, xin đừng khóc

Còn anh, Askochensky hãy khóc to

Bằng những tiếng khóc nặng nề, cay cực

Và Khomyakov – người yêu nước Nga

Và người hay ghen tuông của Mạc Tư Khoa

Xin anh hãy khóc thật lớn

Và cả tạp chí “Người trò chuyện”

Bằng một giọng chung, hãy mau thú nhận

Những lầm lỗi của mình.

Hãy khóc lên và hãy khóc lên!

[1860]

 92= Умре муж велій в власяниці

Умре муж велій в власяниці.

Не плачте, сироти, вдовиці,

А ти, Аскоченський, восплач

Воутріє на тяжкий глас.

І Хомяков, Русі ревнитель,

Москви, оте[че]ства любитель,

О юпкоборцеві восплач.

І вся, о Русская беседа,

Во глас єдиний ісповєдуй

Свої гріхи.

І плач! і плач!

17 іюня [1860 С.-Петербург]

93=TỤNG CA

Cho sấm sét xuống ngôi nhà Chúa Trời

Nơi chúng tôi đang đợi chờ cái chết

Chúng tôi chửi rủa và oán trách Ngài

Chúng tôi rủa nguyền và cất tiếng hát:

Hallelujah!

Nếu không vì Ngài chúng tôi đã yêu

Chúng tôi lấy chồng, chúng tôi lấy vợ

Nếu không vì Ngài đã sinh con trẻ

Chúng tôi đồng thanh cùng hát như sau:

Hallelujah!

Ngài lừa chúng tôi, lừa những người nghèo

Cướp bóc chúng tôi, làm cho khốn khổ

Nhưng mà chúng tôi cũng lừa cả Chúa

Những kẻ bị lừa cất tiếng hát theo:

Hallelujah!

Và dù chúng tôi xuống tóc đi tu

Nhưng mà chúng tôi, những người trẻ đẹp

Chúng tôi hát lên, chúng tôi nhảy nhót

Hát vang điệp khúc của bản tụng ca:

Hallelujah!

[1860]

  93= Гімн черничий

Удар, громе, над тим домом,

Над тим Божим, де мремо ми,

Тебе ж, Боже, зневажаєм,

Зневажаючи співаєм:

Алілуя!

Якби не Ти, ми б любились,

Кохалися б та дружились,

Та діточок виростали,

Научали б та співали:

Алілуя!

Одурив Ти нас, убогих.

Ми ж, окрадені небоги,

Самі Тебе одурили

І, скиглячи, возопили:

Алілуя!

Ти постриг нас у черниці,

А ми собі молодиці...

Та танцюєм, та співаєм,

Співаючи, примовляєм:

Алілуя!

20 іюня [1860, С.-Петербург]

94=TRÊN BỜ SÔNG ĐNHÉP

Trên bờ sông Đnhép

Cây phong cao vút lên

Giữa những cây liễu nhỏ

Giữa thông và kim ngân.

Nước dòng sông Đnhép

Rửa bộ rễ cây phong

Giống như người Cô-dắc

Cây phong đứng cúi mình.

Giống như người Cô-dắc

Không vợ con, gia đình

Không niềm vui, hạnh phúc

Đứng một mình cô đơn.

Cây phong như thì thầm:

“Ta cúi mình xuống nước”

Cô-dắc: “Ta lang thang

Ta đi tìm người đẹp”.

Còn thông và kim ngân

Cùng những cây liễu nhỏ

Giống như bao thiếu nữ

Vui vẻ và hát lên.

Say sưa và đắm chìm

Trong niềm vui hạnh phúc

Không một chút bận lòng

Chỉ đung đưa và hát.

[1860]

 94= Над Дніпровою сагóю

Над Дніпровою сагóю

Стоїть явор меж лозою,

Меж лозою з ялиною,

З червоною калиною.

Дніпро берег риє-риє,

Яворові корінь миє.

Стоїть старий, похилився,

Мов козак той зажурився.

Що без долі, без роди́ни

Та без вірної дружини,

І дружини і надії

В самотині посивіє!

Явор каже: — Похилюся

Та в Дніпрові скупаюся. —

Козак каже: — Погуляю

Та любую пошукаю. —

А калина з ялиною

Та гнучкою лозиною,

Мов дівчаточка із гаю

Вихожаючи, співають;

Повбирані, заквітчані

Та з таланом заручені,

Думки-гадоньки не мають,

В’ються-гнуться та співають.

24 іюня [1860, С.-Петербург]

95=TA TỪNG CHƠI VỚI NHAU

Ta từng chơi với nhau, cùng lớn lên

Rồi ta chia tay một thời tuổi trẻ

Ta bước ra đời mỗi người mỗi ngả

Rồi lại gặp nhau và đã kết hôn

Và lặng lẽ cùng nhau đi hết con đường

Bằng trái tim yêu của chung hai đứa

Bằng tấm chân tình đến ngày xuống mộ

Mà hai người sống ở cõi trần gian.

Ôi, chúng con xin lạy Chúa lòng lành!

Xin cho lớn lên, xin cho tươi tốt

Xin cho kết hôn, xin cho lên đường

Không cãi nhau trên con đường khó nhọc

Xin cho ánh sáng về nơi ấm áp

Không khóc lóc, không giận dữ, thở than

Cho xin hơi thở bất tử của tình

Xin ánh sáng mang về nơi cực lạc.

[1860]

 95= Росли укупочці, зросли

Росли укупочці, зросли;

Сміятись, гратись перестали.

Неначе й справді розійшлись!..

Зійшлись незабаром. Побрались;

І тихо, весело прийшли,

Душею-серцем неповинні,

Аж до самої домовини.

А меж людьми ж вони жили!

Подай же й нам, всещедрий Боже!

Отак цвісти, отак рости,

Так одружитися і йти,

Не сварячись в тяжкій дорозі,

На той світ тихий перейти.

Не плач, не вопль, не скрежет зуба —

Любов безвічную, сугубу

На той світ тихий принести.

25 іюня [1860, С.-Петербург]

96=CÂY DỪA CẠN NỞ HOA

Tặng N. Ya. Makarov

Kỷ niệm ngày 14 tháng 9

Cây dừa cạn nở hoa

Trải hết mình xanh tốt

Nhưng mà cơn giá rét

Làm chết những bông hoa.

Băng giá trùm khu vườn

Giết những bông hoa đẹp

Thương cây dừa tội nghiệp

Tiếc cho cả giá băng!

[1860]

 96= Барвінок цвів і зеленів

Н. Я. Макарову

на пам’ять 14 сентября

Барвінок цвів і зеленів,

Слався, розстилався;

Та недосвіт передсвітом

В садочок укрався.

Потоптав веселі квіти,

Побив... Поморозив...

Шкода того барвіночка

Й недосвіта шкода!

14 сентября [1860, С.-Петербург]

97=GỬI L.

Anh sẽ cất một mái nhà tranh

Và anh sẽ trồng một khu vườn

Sẽ ngồi xem, và anh đi lại

Trong cõi tĩnh lặng bình yên.

Và rồi trong tĩnh lặng, trong cô đơn

Anh sẽ say sưa trong giấc ngủ

Trong giấc mơ này anh sẽ thấy em

Và anh sẽ mơ thấy mẹ hiền

Những gì một thời từng quên lãng

Sẽ thấy hết trong mơ… và em!

Nhưng mà không… anh không thể ngủ

Bởi vì anh đã mơ thấy em

Em bước vào cõi yên lặng của anh

Và em đã gây nên điều tai họa

Em đốt thành tro cõi thiên đường.

[1860]

  

97= Л.

Поставлю хату і кімнату,

Садок-райочок насажу.

Поси́жу я і похожу

В своїй маленькій благодаті.

Та в одині-самотині

В садочку буду спочивати,

Присняться діточки мені,

Веселая присниться мати,

Давнє-колишній та ясний

Присниться сон мені!.. і ти!..

Ні, я не буду спочивати,

Бо й ти приснишся. І [в] мали́й

Райочок мій спідтиха-тиха

Підкрадешся, наробиш лиха...

Запалиш рай мій самотний.

27 сентября [1864 С.-Петербург]

98=TYTARIVNA-NEMYRIVNA

Tytarivna-Nemyrivna

Thêu chiếc khăn tay.

Và tay đưa nôi

Ru thằng con lính.

Tytarivna-Nemyrivna

Xinh đẹp kiêu sa

Nhưng nàng yêu lính

Yêu kẻ xa nhà.

Tytarivna-Nemyrivna ...

Dòng dõi cao xa

Ngày đêm chờ đợi

Lính trở về nhà.

[1860]

98= Титарівна-Немирівна

Титарівна-Немирівна

Гаптує хустину.

Та колише московщеня́,

Малую дитину.

Титарівна-Немирівна

Людьми гордувала...

А москаля-пройдисвіта

Нищечком вітала!

Титарівна-Немирівна...

Почесного роду...

Виглядає пройдисвіта

Москаля з походу.

19 октября [1860, С.-Петербург]

99=NGÀY TRÔI ĐI

Ngày trôi đi và đêm cũng trôi đi

Một nỗi lo trong đầu luôn dằn vặt

Nghĩ một điều rằng liệu có đến khi

Có giáo đồ khoa học và sự thật?

[1860]

 99= І день іде, і ніч іде 

І день іде, і ніч іде. 

І, голову схопивши в руки, 

Дивуєшся, чому не йде 

Апостол правди і науки?

5 ноября [1860, С.-Петербург]

100=NƯỚC CHẢY TỪ CÂY PHONG

Nước chảy từ cây phong

Theo mương ra thung lũng

Trên mặt nước cúi mình

Kim ngân hoa đỏ thắm.

Kim ngân hoa làm duyên

Còn cây phong tươi tốt

Những cây liễu xung quanh

Và bụi nho xanh mướt.

Nước chảy từ trong rừng

Chảy xuống ngọn đồi con

Đàn vịt đang bơi lội

Giữa dòng nước trong xanh.

Con vịt cái tung tăng

Cùng với con vịt đực

Tìm mồi và đuổi bắt

Trò chuyện với vịt con.

Nước chảy vào trong vườn

Làm thành một cái đầm

Cô gái đi lấy nước

Cô vui vẻ hát vang.

Ra khỏi mái nhà tranh

Mẹ cha dạo trong vườn

Vừa đi vừa trò chuyện

Về chàng rể của mình.

[1860]

100= Тече вода з-під явора

Тече вода з-під явора

Яром на долину.

Пишається над водою

Червона калина.

Пишається калинонька,

Явор молодіє,

А кругом їх верболози

Й лози зеленіють.

Тече вода із-за гаю

Та попід горою.

Хлюпощуться качаточка

Помеж осокою.

А качечка випливає

З качуром за ними,

Ловить ряску, розмовляє

З дітками своїми.

Тече вода край города.

Вода ставом стала.

Прийшло дівча воду брати,

Брало, заспівало.

Вийшли з хати батько й мати

В садок погуляти,

Порадитись, кого б то їм

Своїм зятем звати?

7 ноября [1860 С.-Петербург]

101=NHƯ CHƯA TỪNG GẶP GỠ

Ta gặp gỡ rồi kết tóc xe duyên

Rồi sinh sôi, nảy nở

Như hoa ở trong vườn

Rồi làm nhà. Chẳng biết đến đau buồn

Bầy trẻ nhỏ vui đùa giỡn

Rồi chúng lớn lên

Những đứa trai đi vào lính

Những đứa gái cũng bị lính mang đi

Còn chúng mình như có vẻ đã chia ly

Có vẻ như ta chưa từng gặp gỡ.

[1860]

101= Зійшлись, побрались, поєднались

Зійшлись, побрались, поєднались, 

Помолоділи, підросли. 

Гайок, садочок розвели 

Кругом хатини. І пишались, 

Неначе князі. Діти грались, 

Росли собі та виростали... 

Дівчаток москалі украли, 

А хлопців в москалі забрали, 

А ми неначе розійшлись, 

Неначе брались — не єднались.

5 декабря [1860, С.-Петербург]