Thơ Shevchenko Việt - U

THƠ VIẾT TRONG TÙ

Tặng những bạn tù của tôi

24= HỠI ANH EM  (bài mở đầu)

Hỡi anh em, ta hãy cùng nhau nhớ

Để cho tai họa không còn quay lại nữa!

Tôi và các anh em đã từng lặng lẽ

Đưa mắt nhìn qua song cửa nhà tù

Và ta nghĩ rằng: “Biết đến bao giờ

Ta lại gặp nhau, cùng nhau trò chuyện

Và trên miền đất giá lạnh

Tháng năm nào ta sẽ gặp lại nhau?”

Không bao giờ nữa đâu, không bao giờ

Ta lại cùng uống nước sông Đnhép nữa!

Chúng ta sẽ ra đi mỗi người mỗi ngả

Mang cho rừng và thảo nguyên đau khổ của mình

Một ít lâu nữa thôi chúng ta sẽ tin

Vào tự do – và ta sẽ bắt đầu cuộc sống

Giữa mọi người, như những con người.

Chứ bây giờ ở đây

Xin anh em hãy yêu mến nhau

Và Ukraina yêu quí

Và vì Ukraina đau khổ

Anh em hãy cầu nguyện Chúa Trời!

Anh em hãy quên Ngài

Và đừng nguyền rủa

Còn về tôi, trong cảnh tù đày

Xin anh em đôi khi hãy nhớ.

[1847]

 В казематі

Моїм соузникам посвящаю

24= ***

Згадайте, братія моя… 

Бодай те лихо не верталось, 

Як ви гарнесенько і я 

Із-за решотки визирали. 

І, певне, думали: “Коли 

На раду тиху, на розмову, 

Коли ми зійдемося знову 

На сій зубоженій землі?” 

Ніколи, братія, ніколи 

З Дніпра укупі не п'ємо! 

Розійдемось, рознесемо 

В степи, в ліси свою недолю, 

Повіруєм ще трохи в волю, 

А потім жити почнемо 

Меж людьми, як люде. 

А поки те буде, 

Любітеся, брати мої, 

Украйну любіте 

І за неї, безталанну, 

Господа моліте. 

І його забудьте, други, 

І не проклинайте. 

І мене в неволі лютій 

Інколи згадайте.

[1847, Орська кріпость]

25= I

Một mình em đơn độc

Như cọng cỏ trên đồng

Chúa Trời bỏ quên em

Ngài không cho hạnh phúc.

Ngài chỉ cho sắc đẹp

Ngài cho đôi mắt nai

Nhưng nước mắt dâng đầy

Trong những đêm cô độc.

Người thân – em không biết

Số kiếp thật long đong

Lớn lên giữa người dưng

Chẳng biết gì hạnh phúc!

Đâu cái người thân thiết

Có thể dựa mái đầu?

Con người ấy nơi đâu

Sao mình em đơn độc!

[1847]

 25= І

Ой одна я, одна,

Як билиночка в полі,

Та не дав мені Бог

Ані щастя, ні долі.

Тілько дав мені Бог

Красу — карії очі,

Та й ті виплакала

В самотині дівочій.

Ані братика я,

Ні сестрички не знала,

Меж чужими зросла,

І зросла — не кохалась!

Де ж дружина моя,

Де ви, добрії люде?

Їх нема, я сама.

А дружини й не буде!

[Між  17  квітня  і  19  травня  1847,  

С.-Петербург]  

26= II

Khe mương nối tiếp khe mương

Từ ngôi mộ trên thảo nguyên

Một người Cô-dắc buồn bã

Bước ra từ ngôi mộ

Người bước ra trong đêm

Rồi bước đi trên thảo nguyên

Buồn bã cất lên lời hát:

“Người ta mang đất lấp

Rồi người ta trở về nhà

Không còn ai nhớ hết

Cả ba trăm người chết

Trên đồng thật nhẹ nhàng.

Đất không nhận về mình

Ngài Hetman vinh quang

Bắt dân làm nô lệ.

Chúng tôi được phái tới

Đã đổ máu của mình

Trên đất đai quê hương

Đã giết chết người anh

Đã uống máu thề nguyền

Rồi nằm đây yên nghỉ

Trong ngôi mộ rủa nguyền”.

Người buồn bã, lặng im

Dựa mình vào ngọn mác

Giữa ngôi mộ đứng lên

Người nhìn sông Đnhép

Rồi khóc lóc thảm thiết

Những đợt sóng trào dâng

Từ dòng sông Đnhép

Nghe tiếng vọng của đêm

Vang tiếng gà gáy sáng

Người Cô-dắc ngã xuống

Cả bờ mương rung lên

Còn ngôi mộ khóc rền.

[1847]

 26= II

За байраком байрак,

А там степ та могила.

Із могили козак

Встає сивий, похилий.

Встає сам уночі,

Іде в степ, а йдучи

Співа, сумно співає:

— Наносили землі

Та й додому пішли,

І ніхто не згадає.

Нас тут триста як скло!

Товариства лягло!

І земля не приймає.

Як запродав гетьман

У ярмо християн,

Нас послав поганяти.

По своїй по землі

Свою кров розлили

І зарізали брата.

Крові брата впились

І отут полягли

У могилі заклятій. —

Та й замовк, зажуривсь

І на спис похиливсь.

Став на самій могилі,

На Дніпро позирав,

Тяжко плакав, ридав,

Сині хвилі голосили.

З-за Дніпра із села

Руна гаєм гула,

Треті півні співали.

Провалився козак,

Стрепенувся байрак,

А могила застогнала.

[Між  17  квітня  і  19  травня  1847,  

С.-Петербург]

27= III

Tôi chẳng hề quan tâm một điều rằng

Tôi sẽ sống ở Ukraina hay không

Người đời sẽ quên hay vẫn nhớ

Về tôi đang sống ở nơi xa lạ

Những điều này tôi chẳng bận tâm.

Lớn lên trong tù, giữa những người xa lạ

Chẳng khóc than về những thứ của mình

Tôi khóc than trong tù rồi chết

Và mang theo tất cả xuống suối vàng.

Chẳng để lại chút gì, dù dấu vết

Trên đất Ukraina vinh quang

Của mình – mà không phải của mình.

Người cha sẽ không nói với đứa con

Rằng tôi từng sống trong tù ngục, rằng:

“Vì Ukraina mà con hãy cầu nguyện

Người đang chịu cảnh bị bạo hành”.

Tôi chẳng hề quan tâm rằng đứa con

Sẽ cầu nguyện hoặc không… mà tôi chỉ

Quan tâm sâu sắc một điều như thế:

Rằng Ukraina bị lũ bạo tàn

Bằng mánh khóe tinh ranh ru ngủ

Rồi cướp bóc, đốt Ukraina trong lửa…

Điều này thì tôi thực sự quan tâm.

[1847]

 27= III

Мені однаково, чи буду

Я жить в Україні, чи ні.

Чи хто згадає, чи забуде

Мене в снігу на чужині —

Однаковісінько мені.

В неволі виріс між чужими

І, неоплаканий своїми,

В неволі, плачучи, умру.

І все з собою заберу,

Малого сліду не покину

На нашій славній Україні,

На нашій — не своїй землі.

І не пом’яне батько з сином,

Не скаже синові: — Молись,

Молися, сину, за Вкраїну

Його замучили колись. —

Мені однаково, чи буде

Той син молитися, чи ні...

Та неоднаково мені,

Як Україну злії люде

Присплять, лукаві, і в огні

Її, окраденую, збудять...

Ох, не однаково мені.

[Між  17  квітня  і  19  травня  1847,  

С.-Петербург]  

28= IV

Người ta nói với em: “Đừng bỏ mẹ mà đi”

Thế mà em bỏ mẹ rồi chạy trốn

Để mẹ đi tìm em – chẳng tìm ra

Mẹ đi tìm rất nhiều năm, rồi bỗng

Ngồi khóc rồi chết. Từ lâu lắm

Nơi ngôi nhà ngày xưa em đã đùa chơi

Con chó trong sân giờ bỏ đi rồi

Đã bật tung những ô cửa sổ

Những con cừu non trong khu vườn nhỏ

Vẫn suốt ngày gặm cỏ, nhưng về đêm

Chim cú vọ lại rộn rã báo tin

Không cho những nhà hàng xóm ngủ.

Và trong trong khu vườn nhỏ của em

Những cây tầm ma giờ đã mọc lên

Trong lặng lẽ chúng vẫn chờ em đó

Giờ nước cạn khô ở trong đầm nhỏ

Nơi mà em từng tắm những ngày xanh

Khu rừng nhỏ buồn bã giờ bỏ hoang

Com chim ở đó không còn hát nữa

Bởi vì em đã nó theo mình

Trên bờ dốc giếng nước bị bỏ quên

Cây liễu héo khô nghiêng mình cúi xuống

Con đường nơi xưa em thường thơ thẩn

Giờ những bụi cây gai nhọn mọc đầy.

Giờ em ở đâu, em đi về đâu?

Giờ em đang sống trong nhà ai đó?

Trong gia đình lạ, trong miền đất lạ

Em đang vui với ai hở em tôi

Và cho ai em trao cả cuộc đời?

Con tim em vui, và trong cung điện

Diễm lệ kia, em không còn nhớ đến

Mái nhà tranh thân thiết của mình…

Tôi xin cầu Chúa, để cho nỗi buồn

Mãi mãi em không hề biết đến

Và để em tôi sống trong cung điện

Đức Chúa Trời em không đem kết án

Và em không nguyền rủa mẹ của mình.

[1847]

 28=IV

«Не кидай матері», — казали,

А ти покинула, втекла,

Шукала мати — не найшла,

Та вже й шукати перестала,

Умерла, плачучи. Давно

Не чуть нікого, де ти гралась,

Собака десь помандрувала,

І в хаті вибито вікно.

В садочку темному ягнята

Удень пасуться. А вночі

Віщують сови та сичі

І не дають сосідям спати.

І твій барвіночок хрещатий

Заріс богилою, ждучи

Тебе не квітчану. І в гаї

Ставочок чистий висихає,

Де ти купалася колись.

І гай сумує, похиливсь.

У гаї пташка не співає —

Й її з собою занесла,

В яру криниця завалилась,

Верба усохла, похилилась,

І стежечка, де ти ходила,

Колючим терном поросла.

Куда полинула, де ділась?

До кого ти перелетіла?

В чужій землі, в чужій сем’ї

Кого ти радуєш? До кого,

До кого руки приросли?

Віщує серце, що в палатах

Ти розкошуєш, і не жаль

Тобі покинутої хати...

Благаю Бога, щоб печаль

Тебе довіку не збудила,

Щоб у палатах не найшла...

Щоб Бога ти не осудила

І матері не прокляла.

[Між 17 квітня і 19 травня 1847, 

С.-Петербург]

29= V

“Con thường đi ra mộ để làm chi? –

Mẹ rầu rĩ nói với cô con gái –

Tại vì sao khổ đau cho uổng phí

Tại vì sao con không ngủ hằng đêm

Tại vì sao hở bồ câu của mẹ?”

“Thế đấy, mẹ ơi!” Và cô gái lại đi

Còn người mẹ lại chờ trong nước mắt.

Những lá cỏ trên nấm mồ không khép

Mà đêm đêm tươi tốt

Còn cô gái đã hứa hôn

Trồng một cây kim ngân

Và rót đầy nước mắt

Nàng cầu Chúa lòng lành

Cho mưa rót xuống hằng đêm

Và những giọt sương dày dặc

Để cho kim ngân lớn lên

Và nghiêng cành xuống đất.

“Có thể, con chim sẽ quay về

Từ thế giới bên kia

Ta sẽ làm tổ

Và sẽ ngồi ở đó

Cùng với người trên cây kim ngân

Hai đứa sẽ ngồi bên

Sẽ khóc và nức nở

Rồi hát lên khe khẽ

Còn đến sáng ra

Cùng bay về thế giới bên kia”.

Và kim ngân đã lớn lên

Thả bóng cành bóng lá

Cô gái suốt ba năm

Vẫn đi ra ngôi mộ.

Sang năm thứ tư… cỏ cây không ngủ

Mà tươi tốt về đêm –

Cô gái với cây kim ngân

Thổn thức những lời như thế:

“Hỡi kin ngân cao rộng

Kim ngân của ta ơi

Từ giờ cho đến sáng

Không phải bằng nước lạnh!

Nước mắt thành dòng sông

Người ta tưới cho kim ngân

Bằng niềm vinh quang láu lỉnh

Mà người ta mang đến

Những người bạn gái xúc phạm

Người bạn gái của mình

Để cả cây kim ngân

Cũng chịu điều tai tiếng.

Xin hãy quấn lên đầu ta

Bằng những hạt sương sa

Và những cành lá rộng

Hãy che cho ta ánh nắng!

Và khi buổi sáng ra

Thiên hạ sẽ cười nhạo ta

Và những cành lá rộng kia

Bọn trẻ con bẻ xuống”.

Buổi sớm trong thung lũng

Con chim non thì thầm

Còn dưới cây kim ngân

Cô gái nằm im bất động

Cô gái trẻ không còn cử động

Cô đã yên giấc ngủ ngàn năm…

Mặt trời đã mọc lên

Trên ngôi mộ, mọi người đã đi làm

Người mẹ không ngủ dù không còn hy vọng

Nhưng người mẹ cứ chờ con

Để những dòng nước mắt rơi xuống.

[1847]

29= V

— Чого ти ходиш на могилу? —

Насилу мати говорила. —

Чого ти плачеш, ідучи,

Чому не спиш ти уночі,

Моя голубко сизокрила? —

— Так, мамо, так. — І знов ходила,

А мати плакала, ждучи.

Не сон-трава на могилі

Вночі процвітає.

То дівчина заручена

Калину сажає,

І сльозами поливає,

І Господа просить,

Щоб послав він дощі вночі

І дрібнії роси.

Щоб калина прийнялася,

Розпустила віти.

— Може, пташкою прилине

Милий з того світа.

Зов’ю йому кубелечко,

І сама прилину,

І будемо щебетати

З милим на калині.

Будем плакать, щебетати,

Тихо розмовляти,

Будем вкупочці уранці

На той світ літати.

І калина прийнялася,

Віти розпустила.

І три літа на могилу

Дівчина ходила.

На четверте... Не сон-трава

Вночі процвітає,

То дівчина з калиною

Плаче, розмовляє:

— Широкая, високая

Калино моя,

Не водою до схід-сонця

Поливаная.

Широкії ріки-сльози

Тебе полили,

Їх славою лукавою

Люде понесли.

Зневажають подруженьки

Подругу свою,

Зневажають червоную

Калину мою.

Повий мою головоньку,

Росою умий.

І вітами широкими

Од сонця закрий.

Вранці найдуть мене люде,

Мене осміють,

Широкії твої віти

Діти обірвуть. —

Вранці-рано на калині

Пташка щебетала,

Під калиною дівчина

Спала, не вставала.

Утомилось молодеє,

Навіки спочило...

Вставало сонце з-за могили,

Раділи люде, встаючи.

А мати й спати не лягала,

Дочку вечерять дожидала

І тяжко плакала, ждучи.

[Між 17 квітня і 19 травня 1847, 

С.-Петербург]

30= VI

Ôi ba con đường lớn

Từng gặp gỡ với nhau…

Ba người anh em nọ

Ra đi từ Ukraina.

Họ giã từ người vợ

Họ chia tay mẹ già

Chia tay em gái nhỏ

Và bạn gái ngày thơ.

Bà mẹ già sau đó

Trồng ba cây tần bì

Cô con dâu cũng đã

Trồng một cây dương cao.

Và cô em gái nhỏ

Trồng ba cây phong nhỏ

Còn bạn gái ngày thơ –

Cây kim ngân màu đỏ.

Nhưng kim ngân héo úa

Ba cây phong lụi tàn

Cây dương cao trụi lá

Tần bì cũng héo hon.

Ba người không trở lại

Người mẹ già nức nở

Vợ con giờ khóc than

Trong ngôi nhà lạnh lẽo.

Cô em gái đi tìm

Ba người nơi xứ lạ…

Còn cô bạn tuổi xanh

Đã nằm yên trong mộ.

Cả ba người anh em

Chu du khắp thế gian

Cả ba con đường lớn

Mận gai đã mọc tràn.

[1847]

 30= VI

Ой три шляхи широкії

Докупи зійшлися.

На чужину з України

Брати розійшлися.

Покинули стару матір.

Той жінку покинув,

А той сестру. А найменший —

Молоду дівчину.

Посадила стара мати

Три ясени в полі.

А невістка посадила

Високу тополю.

Три явори посадила

Сестра при долині...

А дівчина заручена —

Червону калину.

Не прийнялись три ясени,

Тополя всихала,

Повсихали три явори,

Калина зов’яла.

Не вертаються три брати.

Плаче стара мати,

Плаче жінка з діточками

В нетопленій хаті.

Сестра плаче, йде шукати

Братів на чужину...

А дівчину заручену

Кладуть в домовину.

Не вертаються три брати,

По світу блукають,

А три шляхи широкії

Терном заростають.

[Між 17 квітня і 19 травня 1847, 

С.-Петербург]

31= [VII]

Gửi N. Kostomarov

Mặt trời vui đã ẩn

Vào những đám mây mùa xuân

Những vị khách của xà lim

Được mời uống trà trong ngục

Và đã đến giờ đổi gác

Những lính canh mặc trang phục màu xanh.

Cảnh kín cổng cao tường

Cửa sổ và song sắt

Với tôi là vô cùng quen thuộc

Và tôi đã quên mất mát

Quên bao đau khổ ngày nào

Và những dòng nước mắt

Một thuở đã tuôn trào

Trên cánh đồng hoang vắng

Hoa cỏ chẳng mọc lên

Tôi nhớ về ngôi làng nhỏ của mình…

Những người chia tay tôi ngày đó

Mẹ cha tôi giờ đã nằm trong mộ…

Một nỗi buồn tràn ngập con tim

Có ai còn nhớ đến tôi chăng.

Bỗng tôi nhìn thấy: mẹ của người anh em

Bà mẹ già, đen hơn cả đất đen

Như vừa bước ra từ cây thánh giá…

Thế là tôi cầu nguyện Đức Chúa Trời

Tôi ca tụng Ngài mãi mãi không thôi

Vì một điều tôi không có ai chia sẻ

Gông cùm của tôi, cảnh tù ngục của tôi!..

[1847]

 31= [VII]

Н. Костомарову

Веселе сонечко ховалось

В веселих хмарах весняних.

Гостей закованих своїх

Сердешним чаєм напували

І часових переміняли,

Синємундирих часових.

І до дверей, на ключ замкнутих,

І до решотки на вікні

Привик я трохи, і мені

Не жаль було давно одбутих,

Давно похованих, забутих,

Моїх кровавих тяжких сльоз.

А їх чимало розлилось

На марне поле. Хоч би рута,

А то нічого не зійшло!

І я згадав своє село.

Кого я там, коли покинув?

І батько й мати в домовині...

І жалем серце запеклось,

Що нікому мене згадати!

Дивлюсь — твоя, мій брате, мати,

Чорніше чорної землі,

Іде, з хреста неначе знята...

Молюся! Господи, молюсь!

Хвалить тебе не перестану!

Що я ні з ким не поділю

Мою тюрму, мої кайдани!

[1847, мая 9, С.-Петербург]

32= VIII

Vườn nhỏ anh đào bên mái tranh

Bọ cam ra rả gióng trên cành

Thợ cày trở về, bao thiếu nữ

Vừa đi vừa hát vang trên đường

Ở nhà đang chờ bao người mẹ.

Nhà nhà ăn tối bên mái tranh

Ngôi sao ban chiều đang nhô lên

Cô con gái nhỏ bày bữa tối

Người mẹ dường như bỗng cằn nhằn

Mà tiếng oanh vàng như cản lại.

Mẹ đặt con nằm bên mái tranh

Những đứa con thơ bé của mình

Bên con mẹ cùng thiêm thiếp ngủ

Tất cả lặng yên… còn thiếu nữ

Và tiếng dạ oanh vẫn không ngừng.

[1847]

 32= VIII

Садок вишневий коло хати,

Хрущі над вишнями гудуть.

Плугатарі з плугами йдуть,

Співають, ідучи, дівчата,

А матері вечерять ждуть.

Сем’я вечеря коло хати,

Вечірня зіронька встає.

Дочка вечерять подає,

А мати хоче научати,

Так соловейко не дає.

Поклала мати коло хати

Маленьких діточок своїх,

Сама заснула коло їх.

Затихло все, тілько дівчата

Та соловейко не затих.

[Між 19 і 30 травня 1847, 

С.-Петербург]

33= IX

Những tân binh từ sáng sớm

Thức dậy và ra khỏi làng

Đi theo những người lính

Là một cô gái trẻ măng.

Bà mẹ già khó nhọc

Đuổi theo cô con gái trên đồng

Và khi bà đuổi kịp

Bà mắng, bà quở trách.

Đưa con vào nấm mồ

Rồi bị gậy theo những người già.

Năm tháng trôi qua

Ngôi làng chẳng có gì đổi thay.

Bên rìa làng hoang vắng

Một mái nhà tranh cúi xuống

Và trong làng

Có người lính khập khễnh bước chân

Đi về phía cuối làng

Đôi mắt nhìn mái nhà tranh

Này người anh em, chỉ vô ích!

Cô con gái trẻ không nhìn

Và bà mẹ già tóc bạc

Không gọi con chuẩn bị bữa cơm!

Xưa cuộc sống ở làng

Dệt vải

Quay tơ

Thêu thùa, may vá

Nghĩ rằng họ sẽ sống thuận hòa

Đức Chúa Trời ca tụng.

Thế mà ai ngờ

Đành mãi mãi bỏ lại niềm hy vọng.

Giờ ngồi bên mái nhà tranh

Vắng vẻ và lặng im

Ánh hoàng hôn. Con cú vọ

Như bà mụ bên cửa sổ đang nhìn.

[1847]

 33= IX

Рано-вранці новобранці

Виходили за село,

А за ними, молодими,

І дівча одно пішло.

Подибала стара мати

Доню в полі доганяти...

І догнала, привела;

Нарікала, говорила.

Поки в землю положила,

А сама в старці пішла.

Минули літа, а село

Не перемінилось.

Тілько пустка на край села

Набік похилилась.

Коло пустки на милиці

Москаль шкандибає.

На садочок позирає,

В пустку заглядає.

Марне, брате, не вигляне

Чорнобрива з хати.

Не покличе стара мати

Вечеряти в хату.

А колись... Давно колись-то!

Рушники вже ткались,

І хустина мережалась,

Шовком вишивалась.

Думав жити, любитися

Та Бога хвалити!

А довелось... Ні до кого

В світі прихилитись.

Сидить собі коло пустки,

Надворі смеркає.

А в вікно, неначе баба,

Сова виглядає.

[Між 19 і 30 травня 1847, 

С.-Петербург]

34= X

Thật nặng nề sống ở nơi tù ngục

Chẳng được tự do nói điều sự thật.

Nhưng dù sao ta vẫn sống đây mà.

Dù ở trên đồng đất của người ta…

Và giờ đây số phận vô cùng nghiệt ngã

Ta phải chờ đợi như là đợi Chúa.

Ta đợi chờ, ta gọi số kiếp ta

Ta nguyền rủa trí tuệ ta dại dột

Để người ta lừa như bao thằng ngốc

Để người ta dìm trong vũng nước tự do.

Con tim này tái tê, ta bỗng nhớ

Rằng biết đâu không được chết ở nhà

Rằng sẽ không được sống ở Ukraina

Để được yêu con người và yêu Chúa.

[1847]

34= X

В неволі тяжко, хоча й волі,

Сказать по правді, не було.

Та все-таки якось жилось.

Хоть на чужому, та на полі...

Тепер же злої тії долі,

Як Бога, ждати довелось.

І жду її, і виглядаю,

Дурний свій розум проклинаю,

Що дався дурням одурить,

В калюжі волю утопить.

Холоне серце, як згадаю,

Що не в Украйні поховають,

Що не в Украйні буду жить,

Людей і Господа любить.

[Між 19 і 30 травня 1847,

С.-Петербург]

35= XI

NGƯỜI CẮT CỎ

Người bước đi trên đồng

Không phải mùa cắt cỏ

Không đồng cỏ - núi non

Mặt đất và biển cả

Đều gào thét, rú lên.

Người cắt cỏ trong đêm

Gặp những con cú vọ

Người không hề ngơi nghỉ

Không để ý một ai

Hỏi hay không cũng thế.

Không van xin nài nỉ

Người không mài lưỡi dao

Ngoại ô hay thành phố

Giống như con dao cũ

Không cần mài lần nào.

Nông phu và chủ quán

Thi sĩ, trẻ mồ côi.

Và người già hát đệm

Đặt đồng cỏ núi đồi

Vua chúa không hề hiếm.

Đến lượt người thấy tôi

Ở nơi chốn xa xôi

Đang ngồi sau song sắt

Không ai cho thập ác

Và quên lãng giữa đời.

[1847]

 35= XI

Косар

Понад полем іде,

Не покоси кладе,

Не покоси кладе — гори.

Стогне земля, стогне море,

Стогне та гуде!

Косаря уночі

Зострічають сичі.

Тне косар, не спочиває

Й ні на кого не вважає,

Хоч і не проси.

Не благай, не проси,

Не клепає коси.

Чи то пригород, чи город,

Мов бритвою, старий голить.

Усе, що даси.

Мужика, й шинкаря,

Й сироту-кобзаря.

Приспівує старий, косить,

Кладе горами покоси,

Не мина й царя.

І мене не мине,

На чужині зотне,

За решоткою задавить,

Хреста ніхто не поставить.

І не пом’яне.

[30 травня 1847, 

С.-Петербург]

36= XII

CÓ CÒN GẶP LẠI

Liệu chúng mình có còn gặp lại không?

Hay là đến muôn đời ta ly biệt?

Trên những cánh rừng và thảo nguyên mênh mông

Vang lên lời tình yêu và sự thật.

Biết làm sao!... Không quí trọng mẹ mình

Ta đành phải quí mẹ hiền kẻ khác!

Đành đợi chờ! Đó là ý trời xanh

Ta chỉ biết nguyện cầu và qui phục.

Rồi chúng ta xin hãy bước lên đường

Và với nhau xin hãy thề, hãy hứa

Xin hãy yêu Ucraina của mình

Ngay cả trong những tháng ngày đau khổ

Trong lời cầu nguyện hãy nhắc tên người!

[30-5-1847]

 36= XII

Чи ми ще зійдемося знову 

Чи вже навіки розійшлись? 

І слово правди і любові 

В степи і дебрі рознесли!

Нехай і так. Не наша мати, 

А довелося поважати. 

То воля господа. Годіть! 

Смирітеся, молітесь богу

І згадуйте один другого. 

Свою Україну любіть, 

Любіть її… Бо время люте, 

В остатню тяжкую минуту 

За неї господа моліть.

[Між 19 і 30 травня 1847, 

С.-Петербург]

37= TÔI KHÔNG NGỦ ĐƯỢC

Tôi không ngủ được, mà đêm – như biển cả

Cả tâm hồn lẫn trí tuệ bị tù đày

Mà với những bức tường kia

Câu chuyện không về nỗi đau khổ

Không về những giấc mộng ngày thơ!

Tôi trở mình trằn trọc chờ trời sáng

Còn phía sau cánh cửa kia có hai người lính

Đang trò chuyện về số phận của mình

Những gì nhớ những gì quên.

Người thứ nhất:

Ôi, ôi, ôi!

Bà cho không ít hơn một đồng bạc trắng

Còn quí ông lại vô cùng bủn xỉn!

Người ta chộp được tôi

Đưa về Kaluga rồi cho vào lính

Chuyện coi như là đã rồi.

Người thứ hai:

Còn chuyện của tôi nhớ lại mà thấy hãi!

Tôi vào lính là do tự nguyện mà thôi.

Ở làng ngày ấy tôi yêu một cô gái

Mẹ cô ấy cũng ủng hộ hai chúng tôi

Mẹ mong rằng hai đứa sẽ đẹp đôi

Nhưng tên chúa đất lại tìm cách ngăn cản:

Nói rằng bé hãy còn chưa kịp lớn

Tôi đành chờ, tìm cách đến với người yêu

Một năm sau tôi quyết định một điều:

Tôi cùng với mẹ đến nhà thưa chuyện

Nhưng chuyện với chúa đất không hề quan trọng

Mà ông ấy chỉ cần năm trăm rúp mà thôi…

Biết kiếm đâu ra số tiền ấy hả trời?

Ông ấy không tin gì, dù van xin, khóc lóc

Không ai cho tiền, chỉ còn mỗi cách

Là bằng bàn tay lao động làm ra

Thế là tôi đã cất bước đi xa.

Qua vùng biển Đen, miền sông Đông rộng lớn

Tôi kiếm được tiền, mua nhiều quà tặng

Và quay về tìm Ganna yêu dấu của mình

Tôi trở về, tìm đến nhà em trong đêm

Nhưng chỉ nhìn thấy một bà già nằm bên bếp

Bà già gầy gò như đang chờ chết

Còn ngôi nhà giờ hoang vắng, trống trơn

Tôi bước đến gần với một vẻ kinh hoàng

Bà mẹ già đang trong cơn hấp hối

Không còn nhận ra tôi – chàng trai ngày ấy!

Tôi gọi cha đạo, gọi hàng xóm láng giềng

Cha đạo đến, nhưng tất cả đã muộn màng

Bà mẹ già đã chết rồi. Còn dấu vết

Của người tôi yêu thì không ai biết.

Nhưng có người hàng xóm đã nói với tôi:

“Chẳng lẽ cậu không nghe tin cho đến lúc này?

Ganna đã bỏ đi về miền Si-bê-ri hun hút

Nàng đã từng phải phục dịch tên chúa đất

Sau đó nàng đã sinh một đứa con

Nhưng nàng đã dìm nó xuống sông!”

Nghe vậy – tôi cảm thấy như người bị bỏng

Bước ra khỏi ngôi nhà, cầm con dao quắm

Tôi chạy tìm tên chúa đất khốn kiếp kia

Tôi chạy không còn biết đất dưới chân là gì…

Nhưng tên chúa đất đã không còn ở đó

Nó học ở Ki-ép rồi… Chuyện của tôi là thế!

Mẹ cha tôi, tôi bỏ lại ở quê hương

Và tôi vào lính, cất bước lên đường.

Giờ hồi tưởng lại mà tôi còn thấy khiếp

Tôi đã từng định đốt hết nhà tên chúa đất

Hoặc là sẽ tự giết chết mình

Nhưng Trời tha cho… và anh biết không

Sau đó người ta chuyển tên chúa đất

Vào quân đội, và tôi nhìn thấy mặt.

Người thứ nhất:

Thế rồi sao?

Thì anh hãy xử hắn lúc này!

Người thứ hai:

Thôi để nó yên. Chúa Trời sẽ giúp

Quên đi những tháng ngày khủng khiếp.

______________

Những người lính đã trò chuyện huyên thiên

Còn tôi lúc gần sáng đã mơ màng ngủ

Và tôi mơ thấy biết bao tên địa chủ

Những kẻ đã làm tôi không thể ngủ yên.

[1847]

37= ***  

Не спалося, а ніч, як море.

(Хоч діялось не восени,

Так у неволі.) До стіни

Не заговориш ні про горе,

Ні про младенческие сны.

Верчуся, світу дожидаю,

А за дверима про своє

Солдатськеє нежитіє

Два часовії розмовляють.

1

Така ухабиста собой,

И меньше белой не дарила.

А барин бедненькой такой.

Меня-то, слышь, и подсмотрили,

Свезли в Калугу и забрили.

Так вот те случай-то какой!

2

А я... аж страшно, як згадаю.

Я сам пішов у москалі;

Таки ж у нашому селі

Назнав я дівчину... Вчащаю

І матір удову єднаю.

Так пан заклятий не дає.

«Мала, — каже, — нехай дождуся».

І, знай, вчащаю до Ганнусі.

На той рік знову за своє;

Пішов я з матір’ю просити.

«Шкода, — каже, — і не проси.

П’ятсот, — каже, — коли даси,

Бери хоч зараз...» Що робити!

Головко бідна! Позичать?

Та хто таку позичить силу?

Пішов я, брате, зароблять.

І де вже ноги не носили,

Поки ті гроші заробив.

Я годів зо два проходив

По Чорноморії, по Дону...

І подарунків накупив

Найдорогіших... От вертаюсь

В село до дівчини вночі —

Аж тілько мати на печі,

Та й та, сердешна, умирає,

А хата пусткою гниє.

Я викресав огню, до неї...

Од неї пахне вже землею,

Уже й мене не пізнає!

Я до попа та до сусіди,

Привів попа, та не застав —

Вона вже вмерла. Нема й сліду

Моєї Ганни. Я спитав

Таки сусіду про Ганнусю.

«Хіба ти й досі ще не знаєш?

Ганнуся на Сибір пішла.

До панича, бачиш, ходила,

Поки дитину привела

Та у криниці й затопила».

Неначе згага запекла.

Я ледве-ледве вийшов з хати,

Ще не світало. Я в палати

Пішов з ножем, не чув землі...

Аж панича вже одвезли

У школу в Київ. От як, брате!

Осталися і батько й мати,

А я пішов у москалі.

І досі страшно, як згадаю.

Хотів палати запалить

Або себе занапастить,

Та Бог помилував... А знаєш,

Його до нас перевели

Із армії чи що?

1

Так что же,

Ну, вот теперь и приколи.

2

Нехай собі. А Бог поможе,

І так забудеться колись.

Вони ще довго говорили,

Я став перед світом дрімать,

І паничі мені приснились

І не дали, погані, спать.

[Між 19 і 30 травня 1847,

С.-Петербург]

38=HỠI NHỮNG NGHĨ SUY

Hỡi những nghĩ suy, những ý nghĩ của tôi ơi

Với tôi, các người là duy nhất!

Trong những tháng năm này cay nghiệt

Xin các người hãy chớ bỏ rơi tôi.

Xin các người hãy kết lại thành bầy

Như chim câu, bằng những đôi cánh xám

Vì dòng Đnhép mênh mông rộng lớn

Hãy dạo chơi trên thảo nguyên

Với những người Kiếc-ghi-di đáng thương.

Cho dù họ là đám người nghèo khổ

Dù rách rưới, trần truồng, nhưng mà họ

Được tự do cầu nguyện Đức Chúa Trời.

Hãy bay về đây những ý nghĩ của tôi

Bằng những lời thỏ thẻ

Tôi sẽ âu yếm các người như con trẻ

Và tôi sẽ khóc cùng với các người.

[1847]

 38= Думи мої, думи мої…

Думи мої, думи мої, 

Ви мої єдині, 

Не кидайте хоч ви мене 

При лихій годині. 

Прилітайте, сизокрилі 

Мої голуб'ята, 

Із-за Дніпра широкого 

У степ погуляти 

З киргизами убогими. 

Вони вже убогі, 

Уже голі... Та на волі 

Ще моляться богу. 

Прилітайте ж, мої любі, 

Тихими речами 

Привітаю вас, як діток, 

І заплачу з вами. 

[Друга половина 1847, Орська кріпость]

39=GỬI N. N.

Mặt trời xuống, những ngọn đồi tối sẫm

Chim đã ngừng ca, cánh đồng im lặng

Tất cả đều đi về nghỉ trong nhà

Còn tôi lại nghĩ về Ukraina

Tôi thả ý nghĩ về với vườn anh đầo đỏ thắm

Hướng về Người tôi ước mơ, hi vọng

Tôi cảm thấy lòng mình thanh thản, nghỉ ngơi

Cánh đồng tối dần và cánh rừng, núi đồi

Và một ngôi sao lấp lánh giữa trời cao

Ôi ngôi sao! ánh sáng của tôi! - và nước mắt tuôn trào.

Ngươi có sáng trên trời  Ukraina không đấy

Những đôi mắt có đi tìm và tìm thấy

Ngôi sao trên trời hay họ đã quên

Nếu họ quên, xin để họ ngủ yên

Và về cuộc đời tôi xin đừng nghe thấy.

[1847]

39= N. N.

Сонце заходить, гори чорніють, 

Пташечка тихне, поле німіє, 

Радіють люде, що одпочинуть, 

А я дивлюся... і серцем лину 

В темний садочок на Україну. 

Лину я, лину, думу гадаю, 

І ніби серце одпочиває. 

Чорніє поле, і гай, і гори, 

На синє небо виходить зоря. 

Ой зоре! зоре! — і сльози кануть. 

Чи ти зійшла вже і на Украйні? 

Чи очі карі тебе шукають 

На небі синім? Чи забувають? 

Коли забули, бодай заснули, 

Про мою доленьку щоб і не чули.

[Друга половина 1847, Орська кріпость]