Thơ Ukraine - T. Shevchenko

50=RỪNG TRÊN ĐỒI MỘ CỔ

Rừng trên đồi mộ cổ

Có hai cây dương cao

Đang quấn quít lấy nhau

Đang cùng nhau thi thố.

Trời lặng im không gió

Nhưng cây vẫn cúi mình

Đấy là cuộc đua tranh

Hai chị em phù thủy.

Chuyện là ngày xưa, họ

Cùng yêu chàng Ivan

Và chàng trai bình thường

Yêu cả hai phù thủy.

Gọi một – em yêu mến

Người khác – em yêu thương

Nhưng bỗng có một hôm

Dưới cây sồi có chuyện.

Cả ba kéo nhau đến

Kêu: “Thế không được rồi

Anh nhạo báng chúng tôi”.

Rồi chị em cùng biến.

Họ cùng nhau đi tìm

Thứ cây độc màu xanh

Rồi đem về sắc thuốc

Để đầu độc Ivan.

Họ khóc và nức nở

Chuyện yêu đương là thế

Thuốc độc đã sẵn sàng

Để đầu độc Ivan.

Sau đó họ đem chôn

Giữa những ngôi mộ cổ

Không tiếc thương gì cả

Họ bước đi thong dong.

Buổi sáng nọ trên đồng

Họ ngồi khóc Ivan

Rồi đem thứ thuốc sắc

Tự đầu độc chính mình.

Ông Trời – để làm gương

Trừng phạt hai chị em

Biến họ thành cây gỗ

Ấy là những cây dương.

Và trên mộ Ivan

Nằm ở ven bìa rừng

Những cây dương cúi xuống

Dù có gió, dù không.

[1848]

 50= Коло гаю в чистім полі

Коло гаю в чистім полі,

На самій могилі,

Дві тополі високії

Одна одну хилить.

І без вітру гойдаються,

Мов борються в полі.

Ото сестри-чарівниці —

Отії тополі.

Закохалися обидві

В одного Івана;

А Іван, козак звичайний,

Обох їх не ганив,

А лицявся то з тією,

То з другою любо...

Поки в яру увечері

Під зеленим дубом

Не зійшлися усі троє.

— Отак-то ти, кате!

Згнущаєшся над сестрами... —

І пішли шукати

Трути-зілля, щоб Івана

Завтра отруїти.

Найшли зілля, накопали

І стали варити.

Заплакали, заридали...

А нема де дітись,

Треба варить. Наварили,

Йвана отруїли

Й поховали коло гаю

В полі на могилі.

І байдуже? Ні, не дуже.

Бо сестри ходили

Що день Божий вранці-рано

Плакать над Іваном,

Поки самі потруїлись

Тим зіллям поганим.

А Бог людям на науку

Поставив їх в полі

На могилі тополями.

І тії тополі

Над Іваном на могилі,

Коло того гаю,

І без вітру гойдаються,

І вітер гойдає.

[Друга  половина  1848, Косарал]

51=TÔI XINH ĐẸP VÀ TÔI GIÀU CÓ

Tôi xinh đẹp

Và tôi giàu có

Nhưng chẳng ai yêu cả

Thật khổ thân tôi.

Thật khó sống trên đời

Mà không yêu ai cả

Quần nhung áo lụa

Mà để cho ai.

Giá mà tôi được yêu

Giá được làm đám cưới

Cùng với chàng trai ấy

Nhưng đâu phải tại tôi!

Mẹ cha không hề ngủ

Suốt ngày đêm canh giữ

Không cho tôi ra vườn

Được tự do một mình.

Nếu được đi thì tôi sẽ tìm

Gặp người không yêu tóc bạc

Gặp chàng trai giàu đáng ghét

Gặp tên kẻ thù độc ác!

[1848]

51= І багата я

І багата я,

І вродлива я,

Та не маю собі пари,

Безталанна я.

Тяжко, тяжко в світі жить

І нікого не любить,

Аксамитові жупани

Одинокій носить.

Полюбилась би я,

Одружилась би я

З чорнобривим сиротою,

Та не воля моя!

Батько, мати не сплять,

На сторожі стоять,

Не пускають саму мене

У садочок гулять.

А хоч пустять, то з ним,

З препоганим старим,

З моїм нелюбом багатим,

З моїм ворогом злим!

[Друга половина 1848, Косарал]

52=SỐ PHẬN EM LÀ VẬY

Em gặp gỡ với người

Rồi cùng làm đám cưới

Với chàng trai mồ côi

Số phận em là vậy!

Chàng vào lính - chắc gì

Có ngày còn trở lại

Người ta bắt chàng đi

Mừng hay không, đành vậy!

Vợ lính em trở thành

Và cô đơn thế đấy

Sống trong mái nhà tranh

Số phận em là vậy!

[1848]
 52= Полюбилася я 

Полюбилася я, 
Одружилася я 
З безталанним сиротою 
Така доля моя!

Люде гордії, злі 
Розрізнили, взяли 
Та повезли до прийому 
Оддали в москалі!

І московкою я, 
Одинокою я 
Старіюся в чужій хаті — 
Така доля моя!


[Друга половина 1848, Косарал]

53=MẸ SINH RA EM

Mẹ em sinh ra em

Trong nguy nga cung điện

Mẹ nâng niu, chiều chuộng.

Lớn lên trong nhung lụa

Tránh mọi ánh mắt nhìn

Em cứ thế lớn lên.

Rồi như điều kỳ diệu

Em xinh đẹp lạ thường

Chẳng còn ai đẹp hơn.

Nhưng mà em đi yêu

Một chàng trai rất nghèo

Mẹ ra điều ngăn cấm.

Dù giàu có, giờ đây

Một mình trong cung điện

Không ngủ, dù giường nệm.

Như cỏ hoa đồng nội

Em dần héo, tàn phai

Sống cho hết cuộc đời.

Em không mong Thượng đế

Chẳng còn đợi chờ ai...

Chỉ còn mẹ già thôi.

Dù mẹ em chịu đựng

Còn em đến hết đời

Vẫn nguyền rủa mẹ thôi.

[1848]

53= Породила мене мати 

Породила мене мати 
У високих у палатах, 
Шовком повила.

У золоті, в оксамиті, 
Мов та квіточка укрита, 
Росла я, росла.

І виросла я на диво: 
Кароока, чорнобрива, 
Білолицяя.

Убогого полюбила, 
Мати заміж не пустила, 
Осталася я

У високих у палатах 
Увесь вік свій дівувати, 
Недоля моя.

Як билина при долині, 
В одинокій самотині 
Старіюся я.

На світ божий не дивлюся,
Ні до кого не горнуся... 
А матір стару...

Прости мене, моя мати! 
Буду тебе проклинати, 
Поки не умру.


[Друга половина 1848, Косарал]

54=GIÓ THỔI TUYẾT RƠI

Gió thổi tuyết rơi ngoài đường

Làm thành bão tuyết

Bên bờ giậu theo con đường

Một bà góa đi cà nhắc.

Bà góa đến trước tiền đình

Hỏi những người giàu có

Về đứa con trai của mình

Vào lính năm kia giờ đâu đó.

Một ý nghĩ trong đầu

Khi về già được ở với nàng dâu

Được sống trong yên lặng

Nhưng điều này chẳng đến

Bà van xin rồi cúi xuống

Cầu cho đứa con của mình

Đặt cây nến trước tượng Thánh linh thiêng.

[1848]

 54= По улиці вітер віє

По улиці вітер віє 

Та сніг замітає. 

По улиці попідтинню 

Вдова шкандибає

Під дзвіницю, сердешная, 

Руки простягати 

До тих самих, до багатих, 

Що сина в солдати

Позаторік заголили. 

А думала жити... 

Хоч на старість у невістки 

В добрі одпочити. 

Не довелось. Виблагала 

Тую копійчину... 

Та пречистій поставила 

Свічечку за сина.

[Друга половина 1848, Косарал]

55=TIẾNG CHIM TU HÚ

Tiếng chim tu hú gáy

Trong rừng cây xanh xanh

Ngồi khóc một cô gái

Vì không có bạn tình.

Những tháng năm thiếu nữ

Đều biến mất tăm hơi

Như bông hoa, vừa nở

Đã mau chóng tàn phai.

Giá có mẹ có cha

Giá mẹ cha giàu có

Giá có kẻ chào thưa

Giá có người giạm ngõ.

Nhưng tất cả đều không

Em như người khốn khổ

Và sẽ chết cô đơn

Ở một nơi nào đó.

[1848]

 55= Закувала зозуленька 

Закувала зозуленька 
В зеленому гаї, 
Заплакала дівчинонька — 
Дружини немає.

А дівочі молодії 
Веселії літа, 
Як квіточки за водою, 
Пливуть з сього світа.

Якби були батько, мати 
Та були б багаті, 
Було б кому полюбити, 
Було б кому взяти.

А то нема, сиротою 
Отак і загину, 
Дівуючи в самотині, 
Де-небудь під тином.


[Друга половина 1848, Косарал]

56=NGOÀI ĐƯỜNG PHỐ KHÔNG VUI

Ngoài đường phố không vui

ở nhà cha mẹ chửi

Muốn sang hàng xóm chơi

Mẹ cha em không thả.

Làm sao có tự do đây

Ngồi nhà không mệt lử

Hay là yêu người khác đây

Hoặc là đi tự tử.

Em đeo bông hoa tai

Cả dây chuyền cũng vậy

Chủ nhật này có hội

Không đi sẽ phí hoài.

Em sẽ gọi người ta

Mang trầu cau giạm ngõ

Hoặc là em sẽ bỏ.

Còn nếu ngồi ở nhà

Thà tự tử còn hơn.

[1848]

56=На улиці невесело

На улиці невесело, 
В хаті батько лає, 
А до вдови на досвітки
Мати не пускає.

Що ж мені робити, 
Де мені подітись? 
Чи то з іншим полюбитись, 
Чи то утопитись?

Ой надіну я сережки 
І добре намисто, 
Та піду я на ярмарок 
В неділю на місто.

Скажу йому: «Сватай мене 
Або одчепися!.. 
Бо як мені у матері... 
То лучче топиться».


[Друга полонина 1848, Косарал]

57=KATERINA

Cô gái tên Katerina

Có ngôi nhà sàn gỗ

Một lần, có ba người khách ghé

Họ đến từ thành phố Zaparoze.

Một người có tên: Semen Bosy

Người kia tên: Ivan Goly

Người thứ ba - Ivan Yaroshenko.

“Chúng tôi đi vòng quanh Ba Lan đấy

Và chúng tôi đi khắp Ukraina

Nhưng không đâu nhìn thấy

Cô gái nào đẹp hơn Katerina!”

Một người thốt lên rằng

“Giá mà tôi giàu có

Thì tôi đem hết bạc vàng

Tặng cho Katerina đó

Chỉ mong sao có nàng”.

Người thứ hai thì thầm:

“Ơi những người anh em

Giá mà tôi khỏe như lực sĩ

Thì tôi trao hết cho nàng

Chỉ mong được có em”.

Còn người thứ ba thì nói:

Vì Katerina

Tôi sẽ làm tất cả

Không có việc gì khó

Với tôi trên đời này”.

Katerina suy nghĩ một hồi

Rồi trả lời ba người khách:

“Em có người anh trai

Đang chịu cảnh tù đày

Ở Crưm, hay đâu đấy

Ai cứu được anh ấy

Thì em đây sẽ của người!”

Thế là ba chàng trai

Cùng nhau thắng yên ngựa

Rồi họ lên đường

Để đưa về kẻ tha hương -

Người anh trai của Katerina yêu mến.

Thế rồi một người chết đuối

Ở vùng cửa sông

Người thứ hai chết vì đâm vào cọc

Ở vùng Ca-dơ-lốp

Chỉ còn người thứ ba

Ivan Yaroshenko

Đã từ nhà tù

Ở vùng Ba-tri-sa-rai

Cứu được người anh trai

Của Katerina yêu dấu!

Một buổi sáng cánh cửa kêu cót két

Có ai đấy bước vào nhà:

“Hãy dậy mau Katerina

Để gặp người anh trai yêu quí!”

Katerina như người trong mộng mị

Và cô kêu lên:

“Em đã nói không thật một điều

Đây không phải anh trai, mà người yêu!”

“Em đã lừa dối các anh...”

Rồi cô ngã lăn đùng xuống đất.

“Nào người anh em ta đi khỏi nơi này

Đi khỏi ngôi nhà nguyền rủa!”

Rồi họ đuổi theo ngọn gió

Như cánh chim bay.

Katerina tươi trẻ

Người ta đã chôn cô trên đồng

Còn những người Zaparoze trên thảo nguyên

Đã trở thành anh em kết nghĩa.

[1848]

 57= Катерина

У тієї Катерини 
Хата на помості
Із славного Запорожжя 
Наїхали гості.

Один Семен Босий, 
Другий Іван Голий, 
Третій славний вдовиченко 
Іван Ярошенко. 
«З'їздили ми Польщу 
І всю Україну, 
А не бачили такої, 
Як се Катерина».

Один каже: «Брате, 
Якби я багатий, 
То оддав би все золото 
Оцій Катерині 
За одну годину». 
Другий каже: «Друже, 
Якби я був дужий, 
То оддав би я всю силу 
За одну годину 
Оцій Катерині». 
Третій каже: «Діти, 
Нема того в світі, 
Чого б мені не зробити 
Для цієї Катерини 
За одну годину».

Катерина задумалась 
І третьому каже: 
«Єсть у мене брат єдиний 
У неволі вражій! 
У Криму десь пропадає; 
Хто його достане, 
То той мені, запорожці, 
Дружиною стане».

Разом повставали, 
Коней посідлали, 
Поїхали визволяти 
Катриного брата.

Один утопився 
У Дніпровім гирлі, 
Другого в Козлові 
На кіл посадили. 
Третій, Іван Ярошенко, 
Славний вдовиченко, 
З лютої неволі, 
Із Бахчисараю, 
Брата визволяє.

Заскрипіли рано двері 
У великій хаті. 
«Вставай, вставай, Катерино, 
Брата зустрічати». 
Катерина подивилась 
Та й заголосила: 
«Це не брат мій, це мій милий, 
Я тебе дурила...» 
«Одурила!..» — І Катрина 
Додолу скотилась 
Головонька... «Ходім, брате, 
З поганої хати». 
Поїхали запорожці 
Вітер доганяти.

Катерину чорнобриву 
В полі поховали, 
А славнії запорожці 
В степу побратались.

[Друга полонина 1848, Косарал]

58=MẸ RU CON

À ơi, mẹ ru con

Ngày cũng như đêm

Mai này con khôn lớn

Con ra đi khắp Ukraina

Con sẽ trách mẹ trách cha

Con nguyền rủa mẹ

Và cha – con không nhớ

Mẹ có lỗi con à

Mẹ mất rồi, con đừng đi ra thiên hạ

Mà con hãy đi vào rừng

Rừng không yêu cầu, không tra hỏi

Con hãy dạo chơi ở đó nghe con!

Và nếu con nhìn thấy cây kim ngân

Thì con hãy dừng lại

Mẹ từng yêu cây kim ngân này đấy

Con hãy cúi chào kim ngân

Còn khi con quay trở về làng

Con đừng lo lắng nhé

Và khi bế đứa con nhìn thấy mẹ

Thì con hãy quay lưng.

[1848]

58= Ой люлі, люлі, моя дитино

Ой люлі, люлі, моя дитино,

Вдень і вночі.

Підеш, мій сину, по Україні,

Нас кленучи.

Сину мій, сину, не клени тата,

Не пом’яни.

Мене, прокляту, я твоя мати,

Мене клени.

Мене не стане, не йди меж люди,

Іди ти в гай,

Гай не спитає й бачить не буде,

Там і гуляй.

Найдеш у гаї тую калину,

То й пригорнись,

Бо я любила, моя дитино,

Її колись.

Як підеш в села, у тії хати,

То не журись.

А як побачиш з дітками матір,

То не дивись.

[Друга  половина  1848, Косарал]

59=MÀN SƯƠNG

 

Màn sương bay trên thung lũng mênh mông

Em đang sống với mẹ cha vui vẻ

Nhưng quả thật đời sẽ hạnh phúc hơn

Về phía sau đồi làm người vợ trẻ.

Em ra đi khắp xóm, đi khắp vùng

Vào rừng tối tìm cho mình người bạn:

“Người ở đâu, hỡi người em yêu thương

Người ở đâu, con đại bàng dũng mãnh?”

Cứ để mặc bố mẹ sẽ đi tìm

Anh ở đâu hỡi người em yêu dấu

Trang phục ngày cưới của hai chúng mình

Sẽ có màn đêm bao la che phủ.

Cô gái lấy chồng – và cô thất vọng

Thà rằng ngày ấy cô chẳng yêu ai

Thà rằng sống mà tình không biết đến

Cũng còn hơn một cuộc sống như vầy.

[1848]

59= Туман, туман долиною

Туман, туман долиною,

Добре жити з родиною.

А ще лучше за горою

З дружиною молодою.

Ой піду я темним гаєм,

Дружиноньки пошукаю.

Де ти? Де ти, озовися!

Прийди, серце, пригорнися.

Нумо, серце, лицятися

Та поїдем вінчатися,

Щоб не знали батько й мати,

Де ми будем ночувати.

Одружилась, заховалась,

Бодай була не кохалась.

Легше було б самій жити,

Як з тобою в світі битись.

[Друга  половина  1848, Косарал]