Thơ T. Shevchenko Song Ngữ

9=GỬI N. MARKEVICH

Hỡi con đại bàng xám của tôi ơi

Cây đàn ban-đu-ra thân mến!

Anh có đôi cánh để mà bay

Anh có thời gian và sức mạnh.

Xin anh hãy bay về Ukraina

Nơi người ta đợi chờ anh và yêu mến

Tôi ao ước được theo anh về

Nhưng mà có ai chào đón?

Tôi cô đơn ở nơi này

Và ở Ukraina cũng thế

Tôi là một kẻ mồ côi

Như ở nơi xứ lạ.

Con tim cô đơn than thở

Tôi cô đơn… mà Ukraina quê hương

Thảo nguyên rộng mênh mông!

Ở đó ngọn gió trên đồng

Như với người thân trò chuyện

Ở đó tự do trên đồng rộng

Ở đó có biển xanh

Ca tụng Chúa và biển rì rầm

Xua đi buồn khổ

Ở đó những ngôi mộ cổ

Chuyện trò với cơn gió ngang tàng

Cơn gió trên thảo nguyên

Mang những lời buồn bã:

“Một thời oanh liệt đã qua

Không còn quay về nữa…”

Giá được nghe và bay như gió

Giá mà tôi được khóc cùng

Chỉ tiếc một điều rằng phận số

Bắt tôi sống giữa những người dưng.

[1840]

9=Н. Маркевичу  

Бандуристе, орле сизий! 
Добре тобі, брате: 
Маєш крила, маєш силу, 
Є коли літати. 
Тепер летиш в Україну — 
Тебе виглядають. 
Полетів би за тобою, 
Та хто привітає. 
Я й тут чужий, одинокий, 
І на Україні 
Я сирота, мій голубе, 
Як і на чужині. 
Чого ж серце б'ється, рветься? 
Я там одинокий. 
Одинокий... а Украйна! 
А степи широкі! 
Там повіє буйнесенький, 
Як брат, заговорить; 
Там в широкім полі воля; 
Там синєє море 
Виграває, хвалить бога, 
Тугу розганяє; 
Там могили з буйним вітром 
В степу розмовляють, 
Розмовляють сумуючи, 
Отака їх мова: 
«Було колись — минулося, 
Не вернеться знову». 
Полетів би, послухав би, 
Заплакав би з ними...
Та ба, доля приборкала 
Меж людьми чужими.

С.-Петербург, 9 мая 1840

10=NHỚ STERNBERG

Đi về chốn xa xôi

Ngắm nhìn bao nhiêu thứ

Nhìn mãi rồi buồn nhớ

Anh hãy nhớ về tôi.

1840

_____

*Vasily Ivanovich Sternberg (1818-1845) – họa sĩ, bạn thân của Taras Shevchenko thời học ở Học viện Mỹ thuật.

 10=На незабудь Штернбергови

Поїдеш далеко,

Побачиш багато;

Задивишся, зажуришся, —

Згадай мене, брате!

[S. Petersburg 1840]

11=HÃY NGỦ ĐI TIM ƠI

Có điều gì nặng nề, đau đớn thế?

Để con tim nức nở muốn kêu lên.

Thôi đi tim, mi đừng như con trẻ

Điều gì làm mi lo lắng không yên?

Mi đói, rét hay là mi muốn ngủ?

Hãy ngủ đi, im lặng đến muôn đời!

Thôi cứ hãy mặc con người ác quỉ

Nhắm mắt vào và hãy ngủ tim ơi!

13-11-1844

11=Чого мені тяжко, чого мені нудно

Чого мені тяжко, чого мені нудно, 
Чого серце плаче, ридає, кричить, 
Мов дитя голодне? Серце моє трудне, 
Чого ти бажаєш, що в тебе болить?

Чи пити, чи їсти, чи спатоньки хочеш? 
Засни, моє серце, навіки засни, 
Невкрите, розбите,— а люд навісний 
Нехай скаженіє... Закрий, серце, очі.


13 ноября 1844, СПБ

12=GỬI GÔ-GÔN

Một ý nghĩ trước, một theo sau

Một thắt trong tim, một khổ đau

Một đang khóc thầm trong hờn giận

Giữa trái tim này - trời thấy đâu!

Nỗi lòng biết ngỏ cùng ai

Biết tìm đâu thấy

Người hiểu và thân ái

Với những dòng này?

Tất cả đều mù, tất cả điếc

Tất cả gục xuống dưới xiềng gông

Bạn cười còn tôi khóc

Hỡi người bạn lớn

Nước mắt có ích gì không?

Chỉ cây cỏ tầm thường

Mới không nghe tiếng khóc

Của quê hương.

Người cha già không giết

Đứa con yêu của mình

Vì tự do, vì danh dự, vinh quang

Của Ukraina yêu dấu.

Không giết mà nuôi

Nuôi Sa hoàng, nuôi cuộc chiến

Rồi gửi đến mà nói rằng

Đây là sự đóng góp của chúng tôi

Cống vật cho ngôi vàng

Dâng cho người ngoại quốc...

Thì biết làm sao được bây giờ

Tôi và bạn sẽ cười và khóc.

30-12-1844

12=Гоголю

За думою дума роєм вилітає, 
Одна давить серце, друга роздирає, 
А третяя тихо, тихесенько плаче 
У самому серці, може, й бог не побачить.

Кому ж її покажу я, 
І хто тую мову 
Привітає, угадає 
Великеє слово?

Всі оглухли – похилились 
В кайданах… байдуже… 
Ти смієшся, а я плачу, 
Великий мій друже. 
А що вродить з того плачу?

Богилова, брате... 
Не заревуть в Україні 
Вольнії гармати. 
Не заріже батько сина, 
Своєї дитини, 
За честь, славу, за братерство, 
За волю Вкраїни.

Не заріже – викохає 
Та й продасть і різницю 
Москалеві. Це б то, бачиш, 
Лепта удовиці 
Престолові-отечеству 
Та німоті плата. 
Нехай, брате. А ми будем 
Сміяться та плакать.


30 декабря 1844,  С.-Петербург

13=ĐỪNG GHEN CHI NGƯỜI GIÀU

Đừng ghen chi người giàu

Người giàu không biết đến

Tình yêu hay lòng kính trọng

Người giàu chỉ mua chúng mà thôi.

Cũng đừng ghen chi kẻ mạnh

Kẻ đó áp bức mọi người

Đừng ghen chi kẻ vinh quang ngời ngời

Bởi chính kẻ này rất biết

Yêu hắn chẳng có ai

Nhưng niềm vinh quang khó nhọc

Hắn giành được bằng nước mắt

Chỉ mua vui cho thiên hạ mà thôi.

Những người trẻ tuổi gặp nhau

Rồi yêu nhau, không bàn cãi

Ngỡ thiên đường nhưng nhìn vào sẽ thấy

Đang cựa mình nỗi khổ đau...

Hãy đừng ghen với một người nào

Mà hãy nhìn ra thế giới:

Trên mặt đất chẳng có thiên đường

Và cả trên trời cũng vậy!

4-10-1845

13= Не завидуй багатому 

Не завидуй багатому: 
Багатий не знає 
Ні приязні, ні любові — 
Він все те наймає.

Не завидуй могучому, 
Бо той заставляє. 
Не завидуй і славному: 
Славний добре знає, 
Що не його люди люблять, 
А ту тяжку славу, 
Що він тяжкими сльозами
Вилив на забаву.

А молоді як зійдуться, 
Та любо, та тихо,
Як у раї,— а дивишся:
Ворушиться лихо. 
Не завидуй же нікому,
Дивись кругом себе: 
Нема раю на всій землі, 
Та нема й на небі.

4 октября 1845, Миргород

14=BỨC THƯ GỬI NHỮNG ĐỒNG BÀO

CỦA TÔI, NHỮNG NGƯỜI ĐÃ CHẾT, NHỮNG NGƯỜI ĐANG SỐNG VÀ NHỮNG NGƯỜI CHƯA SINH RA TRÊN ĐẤT UKRAINA CŨNG  NHƯ 

Ở NƯỚC NGOÀI

Ai nói rằng: “Ta yêu Đức Chúa Trời,

mà lại ghét anh em mình thì kẻ đó nói dối".

(Tân Ước_Thư thứ nhất của Giăng: 4-20)

  

(Trích)

Đêm dần buông

Trời tranh tối, tranh sáng

Mọi người sau công việc nhọc nhằn

Tất cả đều thiếp ngủ.

Chỉ mình tôi ngồi khóc như người nguyền rủa

Đêm cũng như ngày

Chốn ngã ba đông người

Nhưng không ai nhìn thấy

Nước mắt của tôi

Họ không nghe, không biết

Rằng người ta bán đứng sự thật

Đem xiềng gông đổi lấy xiềng gông

Người ta cười chế nhạo trời xanh

Người ta đặt ách áp bức

Gây nên những đau thương tang tóc

Và gieo rắc tai hoạ cho con người

Điều gì sẽ xảy ra? Xin chờ đó

Rồi các anh sẽ thấy ngay thôi!

Xin hãy nhớ ra, hãy hồi tỉnh lại

Những con người ngây dại mất trí khôn!

Hãy nhìn về chốn thiên đường

Nhìn về Ukraina quê mẹ

Hãy yêu Người bằng trái tim chân thật

Dù quê hương chỉ là đống tro tàn!

Hãy đứng dậy, hãy vứt bỏ xiềng gông

Hỡi những người anh em đang đâu đó

Chốn quê người xin đừng tìm gì cả

Mà tìm chẳng thấy đâu

Cả bầu trời ở trên đầu

Hay dưới cánh đồng xứ khác

Chỉ trong nhà mình - có sự thật

Và sức mạnh, ý chí, tự do.

Không ở đâu còn có Ukraina

Không ở đâu có sông Đnhép khác

Thế mà các anh cứ hướng về phương xa

Để tìm kiếm cho mình niềm hạnh phúc.

Hạnh phúc thánh thần là tự do, tự do!

Và tình đoàn kết anh em! Nếu tìm thấy

Hãy mang nó từ phương xa

Hãy đem về Ukraina.

Những lời to tát ở đây không thiếu

Tất cả đều ở đây.

Còn các anh nói với mọi người

Rằng trời sinh các anh ra chẳng để làm gì cả

Để các anh không nghe theo điều dối trá

Hãy nhớ rằng cha ông ra sao thì các anh 

cũng sẽ thế mà thôi.

......................................................

………………………………..

………………………………..

Phải thấu hiểu vinh quang của tổ tiên

Của cha anh

Và đừng tự dối mình

Hãy học hỏi và hãy đọc

Hãy biết học cái hay người khác

Và nhận biết cái của mình

Mẹ của mình ai bỏ quên

Thì người đó bị ông trời trừng trị

Và những đứa con người đó

Sẽ không cho người đó bước vào nhà

Những người lạ cũng tránh xa.

Người nào ác độc

Sẽ không tìm thấy trên mặt đất

Nhà cửa và sự chào mời

Thật đau đớn cho tôi

Chỉ đi nhớ về những ngày buồn tủi

Và đau khổ của cha ông

Tôi biết làm sao để quên?

Dù tôi muốn quên khuấy

Một nửa cuộc đời

Vinh quang là thế đấy

Vinh quang Ukraina của tôi.

Các anh hãy đọc xem

Để không ngủ mà mơ thấy tất tần tật

Những điều không sự thật

Và để những nấm mồ

Được mở ra trước mắt.

Để các anh hỏi những người khốn khổ:

Ai, ở đâu và họ chết vì sao?

Hãy coi những người anh em thiểu số

Như anh em ruột thịt của mình

Hãy để cho người mẹ của các anh

Được mỉm cười lần đầu tiên trong thế kỉ!

Để mẹ ôm những đứa con của mẹ

Bằng cánh tay chắc nịch của mình

Và mẹ hôn những đứa con

Bằng đôi môi tự do và độc lập

Để quên đi điều khổ nhục

Từ nhiều thế kỉ đã xa

Cho sống dậy niềm vinh quang khác

Vinh quang của Ukraina

Và để cho ánh sáng

Lặng lẽ chiếu khắp nơi

Hãy ôm nhau, hỡi những người anh em của tôi ơi

Tôi van xin và tôi cầu khẩn!

14-12-1845

14=І мертвим, і живим, 
і ненарожденним землякам моїм 
в Украйні і не в Украйні 
моє дружнєє посланіє

Аще кто речет, яко люблю бога, 
а брата своего ненавидит, 
ложь есть.

Соборно[е] послание Иоанна. Глава 4, с.20

І смеркає, і світає, 
День божий минає, 
І знову люд потомлений 
І все спочиває. 
Тілько я, мов окаянний, 
І день і ніч плачу 
На розпуттях велелюдних, 
І ніхто не бачить, 
І не бачить, і не знає 
Оглухли, не чують; 
Кайданами міняються, 
Правдою торгують.

І господа зневажають, 
Людей запрягають 
В тяжкі ярма. Орють лихо, 
Лихом засівають, 
А що вродить? побачите, 
Які будуть жнива!

Схамениться, недолюди, 
Діти юродиві! 
Подивиться на рай тихий,
На свою країну, 
Полюбіте щирим серцем
Велику руїну, 
Розкуйтеся, братайтеся! 

У чужому краю 
Не шукайте, не питайте 
Того, що немає 
І на небі, а не тілько 
На чужому полі. 
В своїй хаті своя й правда,
І сила, і воля.

Нема на світі України, 
Немає другого Дніпра, 
А ви претеся на чужину 
Шукати доброго добра, 
Добра святого. Волі! волі! 
Братерства братнього! Найшли, 
Несли, несли з чужого поля 
І в Україну принесли 
Великих слов велику силу 
Та й більш нічого. Кричите, 
Що бог вас создав не на те, 
Щоб ви неправді поклонились!.. 
І хилитесь, як і хилились! 
. ………………………..

…………………………

…………………………



Живу славу дідів своїх 
І батьків лукавих. 
Не дуріте самі себе, 
Учітесь, читайте, 
І чужому научайтесь, 
Й свого не цурайтесь. 
Бо хто матір забуває, 
Того бог карає, 
Того діти цураються, 
В хату не пускають. 
Чужі люди проганяють, 
І немає злому 
На всій землі безконечній 
Веселого дому. 
Я ридаю, як згадаю 

Діла незабуті 
Дідів наших. Тіжкі діла! 
Якби їх забути, 
Я оддав би веселого 
Віку половину. 
Отака-то наша слава, 
Слава України. 
Отак і ви прочитай[те], 
Щоб не сонним снились 

Всі неправди, щоб розкрились 
Високі могили 
Перед вашими очима, 
Щоб ви розпитали 
Мучеників, кого, коли, 
За що розпинали! 
Обніміте ж, брати мої,
Найменшого брата – 
Нехай мати усміхнеться,
Заплакана мати. 
Благословіть дітей своїх 
Твердими руками 
І діточок поцілує 
Вольними устами. 
І забудеться срамотня 
Давняя година, 
І оживе добра слава, 
Слава України, 
І світ ясний, невечерній 
Тихо засіяє… 
Обніміться ж, брати мої, 
Молю вас, благаю!

14 декабря 1845, Вьюнища