Thơ viết trong tù - p 3

28= IV

Người ta nói với em: “Đừng bỏ mẹ mà đi”

Thế mà em bỏ mẹ rồi chạy trốn

Để mẹ đi tìm em – chẳng tìm ra

Mẹ đi tìm rất nhiều năm, rồi bỗng

Ngồi khóc rồi chết. Từ lâu lắm

Nơi ngôi nhà ngày xưa em đã đùa chơi

Con chó trong sân giờ bỏ đi rồi

Đã bật tung những ô cửa sổ

Những con cừu non trong khu vườn nhỏ

Vẫn suốt ngày gặm cỏ, nhưng về đêm

Chim cú vọ lại rộn rã báo tin

Không cho những nhà hàng xóm ngủ.

Và trong trong khu vườn nhỏ của em

Những cây tầm ma giờ đã mọc lên

Trong lặng lẽ chúng vẫn chờ em đó

Giờ nước cạn khô ở trong đầm nhỏ

Nơi mà em từng tắm những ngày xanh

Khu rừng nhỏ buồn bã giờ bỏ hoang

Com chim ở đó không còn hát nữa

Bởi vì em đã nó theo mình

Trên bờ dốc giếng nước bị bỏ quên

Cây liễu héo khô nghiêng mình cúi xuống

Con đường nơi xưa em thường thơ thẩn

Giờ những bụi cây gai nhọn mọc đầy.

Giờ em ở đâu, em đi về đâu?

Giờ em đang sống trong nhà ai đó?

Trong gia đình lạ, trong miền đất lạ

Em đang vui với ai hở em tôi

Và cho ai em trao cả cuộc đời?

Con tim em vui, và trong cung điện

Diễm lệ kia, em không còn nhớ đến

Mái nhà tranh thân thiết của mình…

Tôi xin cầu Chúa, để cho nỗi buồn

Mãi mãi em không hề biết đến

Và để em tôi sống trong cung điện

Đức Chúa Trời em không đem kết án

Và em không nguyền rủa mẹ của mình.

[1847]

28=IV

«Не кидай матері», — казали,

А ти покинула, втекла,

Шукала мати — не найшла,

Та вже й шукати перестала,

Умерла, плачучи. Давно

Не чуть нікого, де ти гралась,

Собака десь помандрувала,

І в хаті вибито вікно.

В садочку темному ягнята

Удень пасуться. А вночі

Віщують сови та сичі

І не дають сосідям спати.

І твій барвіночок хрещатий

Заріс богилою, ждучи

Тебе не квітчану. І в гаї

Ставочок чистий висихає,

Де ти купалася колись.

І гай сумує, похиливсь.

У гаї пташка не співає —

Й її з собою занесла,

В яру криниця завалилась,

Верба усохла, похилилась,

І стежечка, де ти ходила,

Колючим терном поросла.

Куда полинула, де ділась?

До кого ти перелетіла?

В чужій землі, в чужій сем’ї

Кого ти радуєш? До кого,

До кого руки приросли?

Віщує серце, що в палатах

Ти розкошуєш, і не жаль

Тобі покинутої хати...

Благаю Бога, щоб печаль

Тебе довіку не збудила,

Щоб у палатах не найшла...

Щоб Бога ти не осудила

І матері не прокляла.

[Між 17 квітня і 19 травня 1847,
С.-Петербург]

  

29= V

“Con thường đi ra mộ để làm chi? –

Mẹ rầu rĩ nói với cô con gái –

Tại vì sao khổ đau cho uổng phí

Tại vì sao con không ngủ hằng đêm

Tại vì sao hở bồ câu của mẹ?”

“Thế đấy, mẹ ơi!” Và cô gái lại đi

Còn người mẹ lại chờ trong nước mắt.

Những lá cỏ trên nấm mồ không khép

Mà đêm đêm tươi tốt

Còn cô gái đã hứa hôn

Trồng một cây kim ngân

Và rót đầy nước mắt

Nàng cầu Chúa lòng lành

Cho mưa rót xuống hằng đêm

Và những giọt sương dày dặc

Để cho kim ngân lớn lên

Và nghiêng cành xuống đất.

“Có thể, con chim sẽ quay về

Từ thế giới bên kia

Ta sẽ làm tổ

Và sẽ ngồi ở đó

Cùng với người trên cây kim ngân

Hai đứa sẽ ngồi bên

Sẽ khóc và nức nở

Rồi hát lên khe khẽ

Còn đến sáng ra

Cùng bay về thế giới bên kia”.

Và kim ngân đã lớn lên

Thả bóng cành bóng lá

Cô gái suốt ba năm

Vẫn đi ra ngôi mộ.

Sang năm thứ tư… cỏ cây không ngủ

Mà tươi tốt về đêm –

Cô gái với cây kim ngân

Thổn thức những lời như thế:

“Hỡi kin ngân cao rộng

Kim ngân của ta ơi

Từ giờ cho đến sáng

Không phải bằng nước lạnh!

Nước mắt thành dòng sông

Người ta tưới cho kim ngân

Bằng niềm vinh quang láu lỉnh

Mà người ta mang đến

Những người bạn gái xúc phạm

Người bạn gái của mình

Để cả cây kim ngân

Cũng chịu điều tai tiếng.

Xin hãy quấn lên đầu ta

Bằng những hạt sương sa

Và những cành lá rộng

Hãy che cho ta ánh nắng!

Và khi buổi sáng ra

Thiên hạ sẽ cười nhạo ta

Và những cành lá rộng kia

Bọn trẻ con bẻ xuống”.

Buổi sớm trong thung lũng

Con chim non thì thầm

Còn dưới cây kim ngân

Cô gái nằm im bất động

Cô gái trẻ không còn cử động

Cô đã yên giấc ngủ ngàn năm…

Mặt trời đã mọc lên

Trên ngôi mộ, mọi người đã đi làm

Người mẹ không ngủ dù không còn hy vọng

Nhưng người mẹ cứ chờ con

Để những dòng nước mắt rơi xuống.

[1847]

29= V

— Чого ти ходиш на могилу? —

Насилу мати говорила. —

Чого ти плачеш, ідучи,

Чому не спиш ти уночі,

Моя голубко сизокрила? —

— Так, мамо, так. — І знов ходила,

А мати плакала, ждучи.

Не сон-трава на могилі

Вночі процвітає.

То дівчина заручена

Калину сажає,

І сльозами поливає,

І Господа просить,

Щоб послав він дощі вночі

І дрібнії роси.

Щоб калина прийнялася,

Розпустила віти.

— Може, пташкою прилине

Милий з того світа.

Зов’ю йому кубелечко,

І сама прилину,

І будемо щебетати

З милим на калині.

Будем плакать, щебетати,

Тихо розмовляти,

Будем вкупочці уранці

На той світ літати.

І калина прийнялася,

Віти розпустила.

І три літа на могилу

Дівчина ходила.

На четверте... Не сон-трава

Вночі процвітає,

То дівчина з калиною

Плаче, розмовляє:

— Широкая, високая

Калино моя,

Не водою до схід-сонця

Поливаная.

Широкії ріки-сльози

Тебе полили,

Їх славою лукавою

Люде понесли.

Зневажають подруженьки

Подругу свою,

Зневажають червоную

Калину мою.

Повий мою головоньку,

Росою умий.

І вітами широкими

Од сонця закрий.

Вранці найдуть мене люде,

Мене осміють,

Широкії твої віти

Діти обірвуть. —

Вранці-рано на калині

Пташка щебетала,

Під калиною дівчина

Спала, не вставала.

Утомилось молодеє,

Навіки спочило...

Вставало сонце з-за могили,

Раділи люде, встаючи.

А мати й спати не лягала,

Дочку вечерять дожидала

І тяжко плакала, ждучи.

[Між 17 квітня і 19 травня 1847,
С.-Петербург]