Thơ viết trong tù - p 7

36= XII

CÓ CÒN GẶP LẠI

Liệu chúng mình có còn gặp lại không?

Hay là đến muôn đời ta ly biệt?

Trên những cánh rừng và thảo nguyên mênh mông

Vang lên lời tình yêu và sự thật.

Biết làm sao!... Không quí trọng mẹ mình

Ta đành phải quí mẹ hiền kẻ khác!

Đành đợi chờ! Đó là ý trời xanh

Ta chỉ biết nguyện cầu và qui phục.

Rồi chúng ta xin hãy bước lên đường

Và với nhau xin hãy thề, hãy hứa

Xin hãy yêu Ucraina của mình

Ngay cả trong những tháng ngày đau khổ

Trong lời cầu nguyện hãy nhắc tên người!

[30-5-1847]

36= XII

Чи ми ще зійдемося знову
Чи вже навіки розійшлись?
І слово правди і любові
В степи і дебрі рознесли!

Нехай і так. Не наша мати,
А довелося поважати.
То воля господа. Годіть!
Смирітеся, молітесь богу

І згадуйте один другого.
Свою Україну любіть,
Любіть її… Бо время люте,
В остатню тяжкую минуту
За неї господа моліть.

[Між 19 і 30 травня 1847,
С.-Петербург]

37= TÔI KHÔNG NGỦ ĐƯỢC

Tôi không ngủ được, mà đêm – như biển cả

Cả tâm hồn lẫn trí tuệ bị tù đày

Mà với những bức tường kia

Câu chuyện không về nỗi đau khổ

Không về những giấc mộng ngày thơ!

Tôi trở mình trằn trọc chờ trời sáng

Còn phía sau cánh cửa kia có hai người lính

Đang trò chuyện về số phận của mình

Những gì nhớ những gì quên.

Người thứ nhất:

Ôi, ôi, ôi!

Bà cho không ít hơn một đồng bạc trắng

Còn quí ông lại vô cùng bủn xỉn!

Người ta chộp được tôi

Đưa về Kaluga rồi cho vào lính

Chuyện coi như là đã rồi.

Người thứ hai:

Còn chuyện của tôi nhớ lại mà thấy hãi!

Tôi vào lính là do tự nguyện mà thôi.

Ở làng ngày ấy tôi yêu một cô gái

Mẹ cô ấy cũng ủng hộ hai chúng tôi

Mẹ mong rằng hai đứa sẽ đẹp đôi

Nhưng tên chúa đất lại tìm cách ngăn cản:

Nói rằng bé hãy còn chưa kịp lớn

Tôi đành chờ, tìm cách đến với người yêu

Một năm sau tôi quyết định một điều:

Tôi cùng với mẹ đến nhà thưa chuyện

Nhưng chuyện với chúa đất không hề quan trọng

Mà ông ấy chỉ cần năm trăm rúp mà thôi…

Biết kiếm đâu ra số tiền ấy hả trời?

Ông ấy không tin gì, dù van xin, khóc lóc

Không ai cho tiền, chỉ còn mỗi cách

Là bằng bàn tay lao động làm ra

Thế là tôi đã cất bước đi xa.

Qua vùng biển Đen, miền sông Đông rộng lớn

Tôi kiếm được tiền, mua nhiều quà tặng

Và quay về tìm Ganna yêu dấu của mình

Tôi trở về, tìm đến nhà em trong đêm

Nhưng chỉ nhìn thấy một bà già nằm bên bếp

Bà già gầy gò như đang chờ chết

Còn ngôi nhà giờ hoang vắng, trống trơn

Tôi bước đến gần với một vẻ kinh hoàng

Bà mẹ già đang trong cơn hấp hối

Không còn nhận ra tôi – chàng trai ngày ấy!

Tôi gọi cha đạo, gọi hàng xóm láng giềng

Cha đạo đến, nhưng tất cả đã muộn màng

Bà mẹ già đã chết rồi. Còn dấu vết

Của người tôi yêu thì không ai biết.

Nhưng có người hàng xóm đã nói với tôi:

“Chẳng lẽ cậu không nghe tin cho đến lúc này?

Ganna đã bỏ đi về miền Si-bê-ri hun hút

Nàng đã từng phải phục dịch tên chúa đất

Sau đó nàng đã sinh một đứa con

Nhưng nàng đã dìm nó xuống sông!”

Nghe vậy – tôi cảm thấy như người bị bỏng

Bước ra khỏi ngôi nhà, cầm con dao quắm

Tôi chạy tìm tên chúa đất khốn kiếp kia

Tôi chạy không còn biết đất dưới chân là gì…

Nhưng tên chúa đất đã không còn ở đó

Nó học ở Ki-ép rồi… Chuyện của tôi là thế!

Mẹ cha tôi, tôi bỏ lại ở quê hương

Và tôi vào lính, cất bước lên đường.

Giờ hồi tưởng lại mà tôi còn thấy khiếp

Tôi đã từng định đốt hết nhà tên chúa đất

Hoặc là sẽ tự giết chết mình

Nhưng Trời tha cho… và anh biết không

Sau đó người ta chuyển tên chúa đất

Vào quân đội, và tôi nhìn thấy mặt.

Người thứ nhất:

Thế rồi sao?

Thì anh hãy xử hắn lúc này!

Người thứ hai:

Thôi để nó yên. Chúa Trời sẽ giúp

Quên đi những tháng ngày khủng khiếp.

______________

Những người lính đã trò chuyện huyên thiên

Còn tôi lúc gần sáng đã mơ màng ngủ

Và tôi mơ thấy biết bao tên địa chủ

Những kẻ đã làm tôi không thể ngủ yên.

[1847]

37= ***

Не спалося, а ніч, як море.

(Хоч діялось не восени,

Так у неволі.) До стіни

Не заговориш ні про горе,

Ні про младенческие сны.

Верчуся, світу дожидаю,

А за дверима про своє

Солдатськеє нежитіє

Два часовії розмовляють.

1

Така ухабиста собой,

И меньше белой не дарила.

А барин бедненькой такой.

Меня-то, слышь, и подсмотрили,

Свезли в Калугу и забрили.

Так вот те случай-то какой!

2

А я... аж страшно, як згадаю.

Я сам пішов у москалі;

Таки ж у нашому селі

Назнав я дівчину... Вчащаю

І матір удову єднаю.

Так пан заклятий не дає.

«Мала, — каже, — нехай дождуся».

І, знай, вчащаю до Ганнусі.

На той рік знову за своє;

Пішов я з матір’ю просити.

«Шкода, — каже, — і не проси.

П’ятсот, — каже, — коли даси,

Бери хоч зараз...» Що робити!

Головко бідна! Позичать?

Та хто таку позичить силу?

Пішов я, брате, зароблять.

І де вже ноги не носили,

Поки ті гроші заробив.

Я годів зо два проходив

По Чорноморії, по Дону...

І подарунків накупив

Найдорогіших... От вертаюсь

В село до дівчини вночі —

Аж тілько мати на печі,

Та й та, сердешна, умирає,

А хата пусткою гниє.

Я викресав огню, до неї...

Од неї пахне вже землею,

Уже й мене не пізнає!

Я до попа та до сусіди,

Привів попа, та не застав —

Вона вже вмерла. Нема й сліду

Моєї Ганни. Я спитав

Таки сусіду про Ганнусю.

«Хіба ти й досі ще не знаєш?

Ганнуся на Сибір пішла.

До панича, бачиш, ходила,

Поки дитину привела

Та у криниці й затопила».

Неначе згага запекла.

Я ледве-ледве вийшов з хати,

Ще не світало. Я в палати

Пішов з ножем, не чув землі...

Аж панича вже одвезли

У школу в Київ. От як, брате!

Осталися і батько й мати,

А я пішов у москалі.

І досі страшно, як згадаю.

Хотів палати запалить

Або себе занапастить,

Та Бог помилував... А знаєш,

Його до нас перевели

Із армії чи що?

1

Так что же,

Ну, вот теперь и приколи.

2

Нехай собі. А Бог поможе,

І так забудеться колись.

Вони ще довго говорили,

Я став перед світом дрімать,

І паничі мені приснились

І не дали, погані, спать.

[Між 19 і 30 травня 1847,
С.-Петербург]

  

38=HỠI NHỮNG NGHĨ SUY

Hỡi những nghĩ suy, những ý nghĩ của tôi ơi

Với tôi, các người là duy nhất!

Trong những tháng năm này cay nghiệt

Xin các người hãy chớ bỏ rơi tôi.

Xin các người hãy kết lại thành bầy

Như chim câu, bằng những đôi cánh xám

Vì dòng Đnhép mênh mông rộng lớn

Hãy dạo chơi trên thảo nguyên

Với những người Kiếc-ghi-di đáng thương.

Cho dù họ là đám người nghèo khổ

Dù rách rưới, trần truồng, nhưng mà họ

Được tự do cầu nguyện Đức Chúa Trời.

Hãy bay về đây những ý nghĩ của tôi

Bằng những lời thỏ thẻ

Tôi sẽ âu yếm các người như con trẻ

Và tôi sẽ khóc cùng với các người.

[1847]

Не кидайте хоч ви мене 

Не кидайте хоч ви мене
При лихій годині.
Прилітайте, сизокрилі
Мої голуб'ята,
Із-за Дніпра широкого
У степ погуляти
З киргизами убогими.
Вони вже убогі,
Уже голі... Та на волі
Ще моляться богу.
Прилітайте ж, мої любі,
Тихими речами
Привітаю вас, як діток,
І заплачу з вами.
[Друга половина 1847, Орська кріпость]