Thơ viết trong tù - p 5

32= VIII

Vườn nhỏ anh đào bên mái tranh

Bọ cam ra rả gióng trên cành

Thợ cày trở về, bao thiếu nữ

Vừa đi vừa hát vang trên đường

Ở nhà đang chờ bao người mẹ.

Nhà nhà ăn tối bên mái tranh

Ngôi sao ban chiều đang nhô lên

Cô con gái nhỏ bày bữa tối

Người mẹ dường như bỗng cằn nhằn

Mà tiếng oanh vàng như cản lại.

Mẹ đặt con nằm bên mái tranh

Những đứa con thơ bé của mình

Bên con mẹ cùng thiêm thiếp ngủ

Tất cả lặng yên… còn thiếu nữ

Và tiếng dạ oanh vẫn không ngừng.

[1847]

32= VIII

Садок вишневий коло хати,

Хрущі над вишнями гудуть.

Плугатарі з плугами йдуть,

Співають, ідучи, дівчата,

А матері вечерять ждуть.

Сем’я вечеря коло хати,

Вечірня зіронька встає.

Дочка вечерять подає,

А мати хоче научати,

Так соловейко не дає.

Поклала мати коло хати

Маленьких діточок своїх,

Сама заснула коло їх.

Затихло все, тілько дівчата

Та соловейко не затих.

[Між 19 і 30 травня 1847,
С.-Петербург]

  

33= IX

Những tân binh từ sáng sớm

Thức dậy và ra khỏi làng

Đi theo những người lính

Là một cô gái trẻ măng.

Bà mẹ già khó nhọc

Đuổi theo cô con gái trên đồng

Và khi bà đuổi kịp

Bà mắng, bà quở trách.

Đưa con vào nấm mồ

Rồi bị gậy theo những người già.

Năm tháng trôi qua

Ngôi làng chẳng có gì đổi thay.

Bên rìa làng hoang vắng

Một mái nhà tranh cúi xuống

Và trong làng

Có người lính khập khễnh bước chân

Đi về phía cuối làng

Đôi mắt nhìn mái nhà tranh

Này người anh em, chỉ vô ích!

Cô con gái trẻ không nhìn

Và bà mẹ già tóc bạc

Không gọi con chuẩn bị bữa cơm!

Xưa cuộc sống ở làng

Dệt vải

Quay tơ

Thêu thùa, may vá

Nghĩ rằng họ sẽ sống thuận hòa

Đức Chúa Trời ca tụng.

Thế mà ai ngờ

Đành mãi mãi bỏ lại niềm hy vọng.

Giờ ngồi bên mái nhà tranh

Vắng vẻ và lặng im

Ánh hoàng hôn. Con cú vọ

Như bà mụ bên cửa sổ đang nhìn.

[1847]

33= IX

Рано-вранці новобранці

Виходили за село,

А за ними, молодими,

І дівча одно пішло.

Подибала стара мати

Доню в полі доганяти...

І догнала, привела;

Нарікала, говорила.

Поки в землю положила,

А сама в старці пішла.

Минули літа, а село

Не перемінилось.

Тілько пустка на край села

Набік похилилась.

Коло пустки на милиці

Москаль шкандибає.

На садочок позирає,

В пустку заглядає.

Марне, брате, не вигляне

Чорнобрива з хати.

Не покличе стара мати

Вечеряти в хату.

А колись... Давно колись-то!

Рушники вже ткались,

І хустина мережалась,

Шовком вишивалась.

Думав жити, любитися

Та Бога хвалити!

А довелось... Ні до кого

В світі прихилитись.

Сидить собі коло пустки,

Надворі смеркає.

А в вікно, неначе баба,

Сова виглядає.

[Між 19 і 30 травня 1847,
С.-Петербург]

Thơ viết trong tù - p 4

30= VI

Ôi ba con đường lớn

Từng gặp gỡ với nhau…

Ba người anh em nọ

Ra đi từ Ukraina.

Họ giã từ người vợ

Họ chia tay mẹ già

Chia tay em gái nhỏ

Và bạn gái ngày thơ.

Bà mẹ già sau đó

Trồng ba cây tần bì

Cô con dâu cũng đã

Trồng một cây dương cao.

Và cô em gái nhỏ

Trồng ba cây phong nhỏ

Còn bạn gái ngày thơ –

Cây kim ngân màu đỏ.

Nhưng kim ngân héo úa

Ba cây phong lụi tàn

Cây dương cao trụi lá

Tần bì cũng héo hon.

Ba người không trở lại

Người mẹ già nức nở

Vợ con giờ khóc than

Trong ngôi nhà lạnh lẽo.

Cô em gái đi tìm

Ba người nơi xứ lạ…

Còn cô bạn tuổi xanh

Đã nằm yên trong mộ.

Cả ba người anh em

Chu du khắp thế gian

Cả ba con đường lớn

Mận gai đã mọc tràn.

[1847]

30= VI

Ой три шляхи широкії

Докупи зійшлися.

На чужину з України

Брати розійшлися.

Покинули стару матір.

Той жінку покинув,

А той сестру. А найменший —

Молоду дівчину.

Посадила стара мати

Три ясени в полі.

А невістка посадила

Високу тополю.

Три явори посадила

Сестра при долині...

А дівчина заручена —

Червону калину.

Не прийнялись три ясени,

Тополя всихала,

Повсихали три явори,

Калина зов’яла.

Не вертаються три брати.

Плаче стара мати,

Плаче жінка з діточками

В нетопленій хаті.

Сестра плаче, йде шукати

Братів на чужину...

А дівчину заручену

Кладуть в домовину.

Не вертаються три брати,

По світу блукають,

А три шляхи широкії

Терном заростають.

[Між 17 квітня і 19 травня 1847,
С.-Петербург]

31= [VII]
Gửi N. Kostomarov

Mặt trời vui đã ẩn

Vào những đám mây mùa xuân

Những vị khách của xà lim

Được mời uống trà trong ngục

Và đã đến giờ đổi gác

Những lính canh mặc trang phục màu xanh.

Cảnh kín cổng cao tường

Cửa sổ và song sắt

Với tôi là vô cùng quen thuộc

Và tôi đã quên mất mát

Quên bao đau khổ ngày nào

Và những dòng nước mắt

Một thuở đã tuôn trào

Trên cánh đồng hoang vắng

Hoa cỏ chẳng mọc lên

Tôi nhớ về ngôi làng nhỏ của mình…

Những người chia tay tôi ngày đó

Mẹ cha tôi giờ đã nằm trong mộ…

Một nỗi buồn tràn ngập con tim

Có ai còn nhớ đến tôi chăng.

Bỗng tôi nhìn thấy: mẹ của người anh em

Bà mẹ già, đen hơn cả đất đen

Như vừa bước ra từ cây thánh giá…

Thế là tôi cầu nguyện Đức Chúa Trời

Tôi ca tụng Ngài mãi mãi không thôi

Vì một điều tôi không có ai chia sẻ

Gông cùm của tôi, cảnh tù ngục của tôi!..

[1847]

31= [VII]

Н. Костомарову

Веселе сонечко ховалось

В веселих хмарах весняних.

Гостей закованих своїх

Сердешним чаєм напували

І часових переміняли,

Синємундирих часових.

І до дверей, на ключ замкнутих,

І до решотки на вікні

Привик я трохи, і мені

Не жаль було давно одбутих,

Давно похованих, забутих,

Моїх кровавих тяжких сльоз.

А їх чимало розлилось

На марне поле. Хоч би рута,

А то нічого не зійшло!

І я згадав своє село.

Кого я там, коли покинув?

І батько й мати в домовині...

І жалем серце запеклось,

Що нікому мене згадати!

Дивлюсь — твоя, мій брате, мати,

Чорніше чорної землі,

Іде, з хреста неначе знята...

Молюся! Господи, молюсь!

Хвалить тебе не перестану!

Що я ні з ким не поділю

Мою тюрму, мої кайдани!

[1847, мая 9, С.-Петербург]

Thơ viết trong tù - p 3

28= IV

Người ta nói với em: “Đừng bỏ mẹ mà đi”

Thế mà em bỏ mẹ rồi chạy trốn

Để mẹ đi tìm em – chẳng tìm ra

Mẹ đi tìm rất nhiều năm, rồi bỗng

Ngồi khóc rồi chết. Từ lâu lắm

Nơi ngôi nhà ngày xưa em đã đùa chơi

Con chó trong sân giờ bỏ đi rồi

Đã bật tung những ô cửa sổ

Những con cừu non trong khu vườn nhỏ

Vẫn suốt ngày gặm cỏ, nhưng về đêm

Chim cú vọ lại rộn rã báo tin

Không cho những nhà hàng xóm ngủ.

Và trong trong khu vườn nhỏ của em

Những cây tầm ma giờ đã mọc lên

Trong lặng lẽ chúng vẫn chờ em đó

Giờ nước cạn khô ở trong đầm nhỏ

Nơi mà em từng tắm những ngày xanh

Khu rừng nhỏ buồn bã giờ bỏ hoang

Com chim ở đó không còn hát nữa

Bởi vì em đã nó theo mình

Trên bờ dốc giếng nước bị bỏ quên

Cây liễu héo khô nghiêng mình cúi xuống

Con đường nơi xưa em thường thơ thẩn

Giờ những bụi cây gai nhọn mọc đầy.

Giờ em ở đâu, em đi về đâu?

Giờ em đang sống trong nhà ai đó?

Trong gia đình lạ, trong miền đất lạ

Em đang vui với ai hở em tôi

Và cho ai em trao cả cuộc đời?

Con tim em vui, và trong cung điện

Diễm lệ kia, em không còn nhớ đến

Mái nhà tranh thân thiết của mình…

Tôi xin cầu Chúa, để cho nỗi buồn

Mãi mãi em không hề biết đến

Và để em tôi sống trong cung điện

Đức Chúa Trời em không đem kết án

Và em không nguyền rủa mẹ của mình.

[1847]

28=IV

«Не кидай матері», — казали,

А ти покинула, втекла,

Шукала мати — не найшла,

Та вже й шукати перестала,

Умерла, плачучи. Давно

Не чуть нікого, де ти гралась,

Собака десь помандрувала,

І в хаті вибито вікно.

В садочку темному ягнята

Удень пасуться. А вночі

Віщують сови та сичі

І не дають сосідям спати.

І твій барвіночок хрещатий

Заріс богилою, ждучи

Тебе не квітчану. І в гаї

Ставочок чистий висихає,

Де ти купалася колись.

І гай сумує, похиливсь.

У гаї пташка не співає —

Й її з собою занесла,

В яру криниця завалилась,

Верба усохла, похилилась,

І стежечка, де ти ходила,

Колючим терном поросла.

Куда полинула, де ділась?

До кого ти перелетіла?

В чужій землі, в чужій сем’ї

Кого ти радуєш? До кого,

До кого руки приросли?

Віщує серце, що в палатах

Ти розкошуєш, і не жаль

Тобі покинутої хати...

Благаю Бога, щоб печаль

Тебе довіку не збудила,

Щоб у палатах не найшла...

Щоб Бога ти не осудила

І матері не прокляла.

[Між 17 квітня і 19 травня 1847,
С.-Петербург]

  

29= V

“Con thường đi ra mộ để làm chi? –

Mẹ rầu rĩ nói với cô con gái –

Tại vì sao khổ đau cho uổng phí

Tại vì sao con không ngủ hằng đêm

Tại vì sao hở bồ câu của mẹ?”

“Thế đấy, mẹ ơi!” Và cô gái lại đi

Còn người mẹ lại chờ trong nước mắt.

Những lá cỏ trên nấm mồ không khép

Mà đêm đêm tươi tốt

Còn cô gái đã hứa hôn

Trồng một cây kim ngân

Và rót đầy nước mắt

Nàng cầu Chúa lòng lành

Cho mưa rót xuống hằng đêm

Và những giọt sương dày dặc

Để cho kim ngân lớn lên

Và nghiêng cành xuống đất.

“Có thể, con chim sẽ quay về

Từ thế giới bên kia

Ta sẽ làm tổ

Và sẽ ngồi ở đó

Cùng với người trên cây kim ngân

Hai đứa sẽ ngồi bên

Sẽ khóc và nức nở

Rồi hát lên khe khẽ

Còn đến sáng ra

Cùng bay về thế giới bên kia”.

Và kim ngân đã lớn lên

Thả bóng cành bóng lá

Cô gái suốt ba năm

Vẫn đi ra ngôi mộ.

Sang năm thứ tư… cỏ cây không ngủ

Mà tươi tốt về đêm –

Cô gái với cây kim ngân

Thổn thức những lời như thế:

“Hỡi kin ngân cao rộng

Kim ngân của ta ơi

Từ giờ cho đến sáng

Không phải bằng nước lạnh!

Nước mắt thành dòng sông

Người ta tưới cho kim ngân

Bằng niềm vinh quang láu lỉnh

Mà người ta mang đến

Những người bạn gái xúc phạm

Người bạn gái của mình

Để cả cây kim ngân

Cũng chịu điều tai tiếng.

Xin hãy quấn lên đầu ta

Bằng những hạt sương sa

Và những cành lá rộng

Hãy che cho ta ánh nắng!

Và khi buổi sáng ra

Thiên hạ sẽ cười nhạo ta

Và những cành lá rộng kia

Bọn trẻ con bẻ xuống”.

Buổi sớm trong thung lũng

Con chim non thì thầm

Còn dưới cây kim ngân

Cô gái nằm im bất động

Cô gái trẻ không còn cử động

Cô đã yên giấc ngủ ngàn năm…

Mặt trời đã mọc lên

Trên ngôi mộ, mọi người đã đi làm

Người mẹ không ngủ dù không còn hy vọng

Nhưng người mẹ cứ chờ con

Để những dòng nước mắt rơi xuống.

[1847]

29= V

— Чого ти ходиш на могилу? —

Насилу мати говорила. —

Чого ти плачеш, ідучи,

Чому не спиш ти уночі,

Моя голубко сизокрила? —

— Так, мамо, так. — І знов ходила,

А мати плакала, ждучи.

Не сон-трава на могилі

Вночі процвітає.

То дівчина заручена

Калину сажає,

І сльозами поливає,

І Господа просить,

Щоб послав він дощі вночі

І дрібнії роси.

Щоб калина прийнялася,

Розпустила віти.

— Може, пташкою прилине

Милий з того світа.

Зов’ю йому кубелечко,

І сама прилину,

І будемо щебетати

З милим на калині.

Будем плакать, щебетати,

Тихо розмовляти,

Будем вкупочці уранці

На той світ літати.

І калина прийнялася,

Віти розпустила.

І три літа на могилу

Дівчина ходила.

На четверте... Не сон-трава

Вночі процвітає,

То дівчина з калиною

Плаче, розмовляє:

— Широкая, високая

Калино моя,

Не водою до схід-сонця

Поливаная.

Широкії ріки-сльози

Тебе полили,

Їх славою лукавою

Люде понесли.

Зневажають подруженьки

Подругу свою,

Зневажають червоную

Калину мою.

Повий мою головоньку,

Росою умий.

І вітами широкими

Од сонця закрий.

Вранці найдуть мене люде,

Мене осміють,

Широкії твої віти

Діти обірвуть. —

Вранці-рано на калині

Пташка щебетала,

Під калиною дівчина

Спала, не вставала.

Утомилось молодеє,

Навіки спочило...

Вставало сонце з-за могили,

Раділи люде, встаючи.

А мати й спати не лягала,

Дочку вечерять дожидала

І тяжко плакала, ждучи.

[Між 17 квітня і 19 травня 1847,
С.-Петербург]