70=CÂY KIM NGÂN MÀU ĐỎ
Cây kim ngân màu đỏ
Trong thung lũng nở hoa
Giống như cô giá nhỏ
Đang nở nụ cười hoa.
Vẻ say đắm thiết tha
Một con chim nhỏ ghé
Bên hoa để chuyện trò.
Cô giá tỉnh giấc hoa
Mặc áo len màu tráng
Cô chạy ra thung lũng
Cô đi dạo trong rừng.
Chàng Cô-dắc trẻ trung
Đến gặp cùng người đẹp
Chàng Cô-dắc mắt đen
Chàng hôn cô tha thiết
Họ bên nhau, sánh bước
Cùng đi dạo trong rừng
Cả hai cùng hạnh phúc.
Như hai con chim non
Đến bên cây kim ngân
Họ cùng nhau ngồi xuống
Trao nhau những nụ hôn.
Đấy có phải thiên đường
Mà hai người mong đợi?
Thiên đường ở trong tim
Trong nhà thờ của Chúa
Khi đôi mắt nhắm lại
Sẽ chẳng thấy thiên đường.
Tôi biết nói gì hơn
Khi nhìn vào thực tế
Chỉ mình tôi đau khổ
Còn cha đạo, người dân
Đâu việc gì đến họ.
[1849]
70= Зацвіла в долині
Зацвіла в долині
Червона калина,
Ніби засміялась
Дівчина-дитина.
Любо, любо
стало,
Пташечка зраділа
І защебетала.
Почула дівчина,
І в білій
свитині
З біленької хати
Вийшла погуляти
У гай на долину.
І вийшов до неї
З зеленого гаю
Козак
молоденький;
Цілує, вітає,
І йдуть по
долині
І йдучи
співають.
Як діточок двоє,
Під тую калину
Прийшли,
посідали
І поціловались.
Якого ж ми раю
У Бога благаєм?
Рай у серце
лізе,
А ми в церкву
лізем,
Заплющивши очі,
—
Такого не хочем.
Сказав би я
правду,
Та що з неї
буде?
Самому завадить,
А попам та людям
Однаково буде.
[Перша половина
1849, Косарал]
71=DÙ Ở CHỐN THIÊN ĐƯỜNG
Dù ở trong những chốn thiên đường
Cũng không có cảnh đẹp nào hơn thế
Không có gì hạnh phúc thiêng liêng hơn
Đứa con nhỏ trong vòng tay người mẹ.
Đôi khi tôi bỗng chợt nhìn
Chiêm ngưỡng mẹ, và một nỗi buồn
Một nỗi buồn trong lòng tôi dâng ngập
Tôi thấy buồn và tôi thương xót
Đứng trước mẹ tôi cúi mình
Như trước Mẹ Maria thần thánh
Ôi Maria – Đức mẹ Đồng trinh
Người đã mang Chúa đến trần gian.
Và giờ đây tất cả dễ thương
Mẹ không ngủ hằng đêm
Mẹ canh từng giấc ngủ
Mẹ chờ ánh bình minh
Để sáng ra lại cúi xuống bên con:
“Ôi, con trai yêu của mẹ”
Mẹ cầu nguyện Chúa
Mẹ lo lắng cho con
Rồi mẹ bước ra đường
Như nữ hoàng bước trên đường phố
Trước những người không xa lạ
Mẹ khoe đứa con trai của mình
Đứa con của mẹ quí hơn tất cả
Và khi ai đó nhìn sang
Thấy không gì hạnh phúc hơn thế nữa
Mẹ bế trên tay bé Ivan
Và mẹ nghĩ rằng cả làng
Đang nhìn thằng con của mẹ
Còn gì kỳ diệu hơn thế nữa
Tất cả đều ở đứa con
Mẹ hạnh phúc vô cùng…
Năm tháng trôi qua
Những đứa con lớn cất bước đi xa
Đi về miền xuôi miền ngược
Kẻ lo làm ăn, kẻ đi trận mạc
Và mẹ lại một mình
Ngôi nhà lại trống trơn
Áo mẹ trên vai đã rách
Bếp lửa không còn tí tách
Rồi những đêm mùa đông
Mẹ không thể bước dậy khỏi giường
Nhưng tất cả nghĩ suy của mẹ
Đều hướng về con, mẹ cầu Chúa
Ban phước lành cho những đứa con.
Còn em
Là người mẹ chịu cực hình
Và em khóc lóc hằng đêm
Em đi từ trong làng ra đồng
Đứa con em đem che giấu
Kẻo con chim non hiểu thấu
Sẽ thì thầm:
“Cô gái mang tội lỗi của mình”.
Thật bất hạnh cho em!
Thế đâu rồi sắc đẹp ngày xanh
Vẻ đẹp làm người ta kinh ngạc
Dù chỉ một lần gặp mặt?
Tất cả đã trao hết cho con
Mẹ nhận về đau khổ
Và người mẹ một mình
Bước đi trong nhục nhã.
Ai ai cũng xa lánh em
Như người bệnh hủi bệnh phong
Còn đứa con của em bé nhỏ
Đâu thấu hiểu được cõi lòng
Và khi nó thì thầm
Khi đứa con em thỏ thẻ
Lời gọi
Mẹ.
Lời vĩ đại và thiêng liêng!
Khi con lớn em sẽ kể với con
Về một thời thiếu nữ
Và con nhà địa chủ
Đã dối lừa em.
Và sẽ không lâu. Vì rằng
Thằng con của em sẽ lớn
Và nó sẽ theo nhập bọn
Với những kẻ hát rong.
Và nó sẽ bỏ lại em
Ở nhà trêu đùa với chó
Để mặc cho em nguyền rủa
Rằng tại sao đã sinh con
Tại sao đã khổ đau vất vả
Đã yêu quí nó hết mình.
Và em sẽ vẫn yêu cho đến một ngày nào
Ngày nào mà em hãy còn chưa chết
Giữa những con chó, giữa trời giá rét
Và ở một nơi nào đó bên bờ rào.
[1849]
71= У нашім раї на землі
У нашім раї на
землі
Нічого кращого
немає,
Як тая мати
молодая
З своїм
дитяточком малим.
Буває, іноді
дивлюся,
Дивуюсь дивом, і
печаль
Охватить душу;
стане жаль
Мені її, і
зажурюся,
І перед нею
помолюся,
Мов перед
образом святим
Тієї Матері
святої,
Що в мир наш
Бога принесла...
Тепер їй любо,
любо жити.
Вона серед ночі
встає,
І стереже добро
своє,
І дожидає того
світу,
Щоб знов на його
надивитись,
Наговоритись. —
Це моє!
Моє! — І
дивиться на його,
І молиться за
його Богу,
І йде на улицю
гулять
Гордіше самої
цариці.
Щоб людям,
бачте, показать
Своє добро. — А
подивіться!
Моє найкраще над
всіми! —
І ненароком
інший гляне.
Весела, рада,
Боже мій!
Несе додому свого
Йвана.
І їй здається,
все село
Весь день
дивилося на його,
Що тілько й дива
там було,
А більше не було
нічого.
Щасливая!..
Літа минають.
Потроху діти
виростають,
І виросли, і
розійшлись
На заробітки, в
москалі.
І ти осталася,
небого.
І не осталося нікого
З тобою дома.
Наготи
Старої нічим
одягти
І витопить зимою
хату.
А ти нездужаєш і
встати,
Щоб хоч огонь
той розвести.
В холодній
молишся оселі
За їх, за
діточок.
А ти,
Великомученице!
Села
Минаєш, плачучи,
вночі.
І полем-степом
ідучи,
Свого ти сина закриваєш.
Бо й пташка
іноді пізнає
І защебече: —
Он байстря Несе
покритка на базар.
Безталанная! Де
ділась
Краса твоя тая,
Що всі люде
дивувались?
Пропала, немає!
Все забрала
дитиночка
І вигнала з
хати,
І вийшла ти за
царину,
З хреста ніби
знята.
Старці тебе
цураються,
Мов тії прокази.
А воно таке
маленьке,
Воно ще й не
лазить.
І коли-то воно
буде
Гратись і
промовить
Слово мамо.
Великеє,
Найкращеє слово!
Ти зрадієш; і
розкажеш
Дитині правдиво
Про панича
лукавого,
І будеш щаслива.
Та не довго. Бо
не дійде
До зросту
дитина,
Піде собі сліпця
водить,
А тебе покине
Калікою на
розпутті,
Щоб собак
дражнила,
Та ще й вилає.
За те, бач,
Що на світ
родила.
І за те ще, що
так тяжко
Дитину любила.
І любитимеш,
небого,
Поки не загинеш
Межи псами на
морозі
Де-небудь під тином.
[Перша половина
1849, Косарал]
